Een Vlaamse schrijver bij wie ik bij momenten een traan moest wegpinken, het gebeurt niet vaak, of eerder gezegd nooit. "Oorlog en Terpentijn" is in die zin anders dan vele literatuur uit onze contreien, een persoonlijke roman, doorleefd en echt gebeurd, een relaas eerder dan fictie, maar wel gepresenteerd als dusdanig.
In deze roman herschrijft Hertmans de verhalen van zijn grootvader uit de Eerste Wereldoorlog, door hem bijeengepend in een hele reeks schriftjes.
Hertmans heeft twee benaderingen voor zijn roman. Die van W.G. Sebald en die van Erich Maria Remarque. De eerste benadering is die van de auteur die op zoek gaat naar het verleden, naar de context waarin het manuscript echt was, door fragmenten bijeen te sprokkelen, plaatsen te bezoeken, foto's te maken en die ook af te drukken. Zoals bij Sebald is de overheersende toon er een van melancholie en onmacht, onmacht om te begrijpen, om de details in te vullen, om gedachten en gevoelens opnieuw samen te stellen, maar hij roept ook toch met klasse en finesse zijn diepe gevoelens van begrip en warmte voor zijn grootouders en overgrootouders op.
De tweede benadering is die van "All Quiet On The Western Front" van Remarque, waarin het oorlogsgebeuren rechtstreeks wordt beleefd en vertelt als een ooggetuigenverslag. In dit geval niet door de schrijver zelf, maar die moest zich in de huid van zijn eigen grootvader verplaatsen om het manuscript tot leven te brengen. En misschien ligt in dit kleine aspect de enige zwakte van de roman. Hertmans is natuurlijk zijn grootvader niet, en het manuscript gaf waarschijnlijk een goed verslag van de gebeurtenissen, maar mogelijk minder van de gevoelens, wat bij momenten resulteert in een nogal vlakke beschrijving van de horror van de oorlog.
Het is een prachtig boek, zeker wel, mooi geschreven, mooi opgebouwd, met verzorgd taalgebruik, alleen zijn zijn grote voorbeelden Sebald en Remarque nog een paar trapjes hoger op literair niveau. Maar toch nog eens een aanrader uit ons Nederlandse taalgebied.
No comments:
Post a Comment