Chuck Palahniuk - Tell-All (Vintage Books, 2011) ***

Ondanks mijn voornemen om niets meer van Palahniuk te kopen, heb ik het toch gedaan. De reden van mijn voornemen : Palahniuk publiceerde al twaalf romans sinds "Fight Club" in 1996, en zijn aanpak is vaak dezelfde : meedogenloos en direct in zijn schrijfstijl, maar tegelijk uiterst creatief en inventief. Het is entertainment van het hoogste niveau, maar niet meer dan dat. Je blijft als lezer geboeid tijdens het lezen, maar ik zou er nooit naar teruggrijpen achteraf.

En dat is dan ook de reden waarom ik toch opnieuw één van zijn romans heb gekocht. "Tell-All" brengt het verhaal van een Hollywood diva die haar sociale status hoog moet blijven houden, ondanks een dalende belangstelling voor haar werk. Het verhaal wordt verteld door haar "begeleidster-kamermeid-impressario-poetsvrouw-confidante", die - volgens zichzelf dan toch - achter het succes van haar bazin staat.

Net zoals in zijn andere boeken, creëert Palahniuk voor elk verhaal een eigen schrijfstijl, met vaak repetitieve patronen, zoals hier de overdreven "name-dropping" van alle grote Hollywood-sterren en regisseurs, telkens ook vetjes gedrukt, en structurele vondsten, zoals hier de regie-richtlijnen voor het verfilmen van het verhaal.

Vlijmscherp, zeer onderhoudend, en moreel even walgelijk als zijn andere romans.

 

Chuck Palahniuk - Pygmy (Jonathan Cape, 2009) ****

"Pygmy" is zonder enige twijfel Chuck Palahniuks beste roman sinds Fight Club. De ik- hoofdfiguur is een 13-jarig jongetje dat samen met een aantal andere kinderen (Oleg, Magda, Tibor, Ling, Chernok, Mang, Otto, ...) in de VS in gastgezinnen wordt opgenomen, komende van een niet nader genoemde dictatuur die een samenraapsel is van de ex-DDR, Naziduitsland, de Sovjet Unie en China. De kinderen zijn in feite bikkelhard getrainde spionnen/terroristen die de Verenigde Staten hard willen treffen door het ten uitvoer brengen van Operation Havoc. Vanuit deze meedogenloze achtergrond komt Pygmy in een doordeweeks Amerikaans gezin terecht : dikke vader, skeletale moeder, adolescente dochter en puber zoon. Zijn beschrijving van het godvruchtige, hypocriete en valse Amerika is al even meedogenloos.

De grote fun van het boek is de hardheid en taboedoorbrekende manier waarmee Palahniuk zijn onderwerp te lijf gaat, zoals we hem kennen. Net zoals in zijn andere romans, ontwikkelt hij ook hier een creatieve en aangepaste schrijfstijl : het verhaal leest als het verslag van Pygmy aan zijn oversten in zijn land van oorsprong, maar dan in een soort beginneling-Engels, zonder "the", zonder "and", "always" is altijd "forever", "again" wordt steevast als "repeat" geschreven, enz.

Om een voorbeeld te geven : een omschrijving van hoe zijn leven al voorbestemd is om met collega Magda kindjes te verwekken :

"For official record, operative Magda sole state designate reproductive coagent operative me. Forever permanent. Expressive chromosome test establish best premium coagent, assigned from birth, only Magda egg to fertilize. Agent 36 egg apportioned legal property solely operative me copulate. Atop vagina of that operative, noble best duty must lifetime fornicate."

Het hele boek is op deze manier geschreven. Hoewel hard om lezen in het begin, went het taaltje wel. Een hele prestatie overigens van de schrijver, maar het is oneindig grappig, politiek incorrect en tegelijk heel pijnlijk. Want in het gebrainwashte terroristje in spe schuilt ook een angstig jongetje, dat af en toe doorheen de harde façade breekt, en eigenlijk smeekt om affectie en liefde.

Elk hoofdstuk wordt dan nog gelardeerd met citaten van de grote dictators van de geschiedenis, als onderdeel van het gebrainwashte hoofd van Pygmy.

"Adjacent child quotes relentless avatar, demented prophet Adolph Hitler, whisper say, "He alone, who owns the youth, gains the future"".

Of nog

"In secret, voice of operative me say within head, quote benevolent emperor, jovial helmsman Benito Mussolini, say "The history of saints is mainly the history of insane people"".

Of nog

"In secret voice operative me, within head quote jolly monarch, good-natured king Mao Tse-Tung, say "The need to shit after eating does not mean that eating is a waste of time".


Palahniuk zal zeker geen leesvoer zijn voor iedereen, maar dit is een stuk beter dan sommige van zijn vorige schrijfsels.

Chuck Palahniuk - Snuff (Jonathan Cape, 2008) ***

Ik kon het niet laten, de nieuwe Palahniuk lezen. Het verhaal is weer voorbij de grens van het welvoeglijke, wat dat ook moge zijn : een porno-koningin ("porn queen") wil het wereldrecord neuken verbeteren tot een gang-bang door 600 gezonde vrijwilligers (getest en goed bevonden). Maar Palahniuk zou Palahniuk niet zijn mocht hij dit niet op een originele en creatieve manier belichten : vanuit het perspectief van drie mannen die in de wachtzaal hun beurt afwachten. En uiteraard is de goorheid al even erg onder de mannen zelf als wat zich achter de deur afspeelt, van chips drijvend in gemorste cola tot pis op de vloer, en andere viezigheden. Het verhaal zelf is gebaseerd op het echte record dat Annabel Chong ooit heeft gevestigd, en dan nog wel vanuit een "feministische" motivatie, gotbetert. Het is een typisch Palahniuk boek : je wordt als lezer met je neus in de ziekelijke en meelijwekkende zwakheid van de mens geduwd, zonder omwegen, zonder enige suggestie, maar dan geleid door een gids die weet wat schrijven is : gedreven, scherp, puntig, perfect gecomponeerd, met heel wat wetenswaardigheden over seks in de geschiedenis, van de promiscue Romeinse keizerin Messalina over Adolf Hitler tot Annabel Chong. Hij vervalt echter in een soort karikatuur van zichzelf, vind ik, gedreven door het succes en een sterke commerciële machine die elke halve dollar uit zijn initiatieven zal persen. Zie zijn website voor meer info. Entertainend, maar niet meer.

Chuck Palahniuk - Rant (Anchor Books, 2007) ****

"Fight Club" van Chuck Palahniuk vond ik een schitterend boek, brutaal, kritisch, vernuftig, en bikkelhard, maar een geschreven in een directe stijl om van te watertanden. Zijn volgende romans, zoals "Haunted" gingen net iets te ver in het onderzoeken van menselijke perversiteiten om nog geloofwaardig te zijn. Het shock-element was iets te zeer gezocht en ik vond het boek daarom nogal puberaal. Ik heb daarom met enige aarzeling dit boek gekocht, vrezend van in hetzelfde stramien terecht te komen. En het is niet anders. Buster "Rant" Casey is inderdaad opnieuw een speciaal, bijna ziekelijke kerel, die enkele bijzondere gaven heeft, zoals een sterke reukzin die zelfs de honden jaloers zou maken, maar tegelijk de grenzen van de immuniteit opzoekt door zich te laten bijten door alles wat anderen als vieze beestjes beschouwen, en als dusdanig ook de niet getroffen drager en verspreider wordt van dodelijke ziekten. Alsof dat al niet genoeg zou zijn, trekt hij naar de stad, waar hij in een bende van "Party Crashers" terechtkomt, die 's nachts autowedstrijden organiseren om elkaar van de baan te rijden (en het wordt nog erger en onwaarschijnlijker, maar dat verzwijg ik beter). Zo op het eerste zicht is dit dus opnieuw een onvolwassen thema over rebels gedrag, niet alleen van de personages, maar ook van de auteur. Het onwaarschijnlijke is dat Palahniuk dit verhaal zo sterk neerzet, dat het lezen van dit onwaarschijnlijke verhaal een plezier wordt.

Het verhaal zelf wordt onrechtstreeks verteld door enkele tientallen getuigen die hun visie op de feiten komen geven, in hun eigen taaltje, soms Buster "Rant" Casey ophemelend, dan weer verguizend, maar soms ook wat wetenschappelijke weetjes komen vertellen, of gewoon het ABC van de "second hand car salesman". Maar ze hebben allen hun angsten, frustraties, en een meelijwekkend verlangen naar menselijke warmte. Je zou verwachten dat deze techniek de vaart uit het verhaal zou halen, maar net het omgekeerde is waar. Dit zijn 300 bladzijden als een roller-coaster ride, die opnieuw de hardheid heeft van een vuistslag in het gezicht. Maar de verschrikkelijk pijnlijke ondertoon van een generatie die door gebrek aan affectie en zingeving zichzelf de vernieling in rijdt. Letterlijk.

Niet voor gevoelige zielen, maar zeker het lezen waard.