Haruki Murakami - The City And Its Uncertain Walls (Harvill Secker, 2024) ***½

A new novel by Murakami is always something to look forward too, and I must say the last few ones were a slight deception. His style and tone remain the same: simple, everyday questions that normal people have towards life get tangled up in a space between reality and the supernatural, a kind of magical realism. 

In this novel it is a kind of shadow-world - actually a place where all people have shed their shadow - that is enclosed and timeless. It reminds me of Jim Crace's "Eden", a paradise that is equally enclosed by a high wall and where it is hard to get in or out. Only, the paradise does not really seem to be what it is. 

Murakami still is the master of the subtle changes, the slight transformation of perspectives that try to give us a glimpse of another reality, one that is less corporeal yet equally real, but hard to pin down. The question is whether the change is a real one or a psychological one. 

 "The scene also reminded me of a page from a picture book I'd read as a child. In it was a premonition-that something was about to change. Turn a corner and find something awaiting me there. A feeling I often had as a boy. And that something there would tell me a critical fact, which would force a suitable transformation in me." (p.196)

"I had the vague sense that something around me was gradu­ally changing. It was as if, unaware, I was slowly being led some­where by some sort of power. But was this a recent development, or something that had been going on from quite some time ago? I had no clue. (p. 287)

It is also symbolic that the main character becomes a librarian, with his alter ego working as a dream reader in the library of dreams in the enclosed space in the other world. There is no real evil in the novel, just different realities with unclear and abstract passages between them, leading to mystery and existential surprise, a detective story of the possible. 

Yet the mystery remains. The story develops and things become increasingly clear - as one would expect, and despite the many strange things happening, it becomes plausible under Murakami's pen, and never deteriorates into blunt fantasy story-telling. Not suprisingly, the stories of Gabriel Garcia Marquez come to mind, and literally mentioned here.  

""In his stories the real and the unreal, the living and the dead, are all mixed together in one," she said. "Like that's an entirely ordinary, everyday thing." 

"People often call that magical realism," I said. 

"True. But I think that although that way of telling stories might fit the critical criteria of magical realism, for Garcia Marquez him­self it's just ordinary realism. In the world he inhabits the real and the unreal coexist and he just describes those scenes the way he sees them." 

I sat down on the stool beside her and said, "So you' re saying that in the world he inhabits, the real and the unreal are equiva­lent and that Garcia Marquez is simply recording that." 

'Yes, I think that might be the case. And that's what I like about his novels." (p. 392)

In the epilogue the author explains how the story for this book had been germinating for decades, until finally the time was ripe to actually write it. Even if it is a nice book, it does not really add anything new to Murakami's output, apart from being an entertaining read. And the older he gets, the more words he seem to need to come to the essence of his story. At times I think that he writes too naturally and too fluently which creates a lot of sentences that go to the detriment of the tension and forward drive that you expect from a mystery novel. Or maybe I am getting to old, which is also a possible perspective of course. 

Haruki Murakami - First Person Singular (Vintage, 2021) ***½

Any new Murakami book is a treat, even the ones that are less ambitious than his greater works, such as this one, a collection of eight short stories bundled together with no intrinsic relationship, except that all stories are written in the first person singular, and possibly Murakami's voice is more personal and the topics closer to his real life, or at least they could be. 

Like in all Murakami stories, something unusual happens to ordinary people in ordinary settings. The atmosphere is friendly, intimate even, but alienating. For instance, in "Charlie Parker Plays Bossa Nova", the narrator explains that - in his youth - he wrote a review of a Charlie Parker album that did not exist. Until so many years later he finds a copy of exactly that album in a jazz record shop in New York. Murakami's love for music, and then especially jazz and classical music is omnipresent in the book, and one story is about a Beatles album. 

The weirdest story is possibly about a speaking monkey (no spoiler alert - the story basically begins with this), and even if this is highly unusual, as the narrator will tell you, it also appears not to be surprising or disturbing either. The narrator and the monkey have long conversations. The actual unexpected event happens later in the story (and I won't tell you that). 

It is fun, it is deep too, despite the mundane and ordinary contexts. The stories are about 'what makes life' and 'what choices do I make in life' and 'who am I actually in this weird place'. Murakami's light and elegant style, his repetitive presentations of options to be decided, are actual challenges for the rationality of our thoughts, about probabilities and plausible things. He makes us wonder why things - and people and animals - are what the are and what they might mean to us (or him, as an individual). And by doing this, he is also sufficiently the literary craftsman to make it captivating, to keep the attention going, putting the reader for the dilemma to speed up things to know what's going to happen next, or to read very slowly and relish his beautiful dialogues and sentences. 

It is surely not one of his major works, more a kind of in-between publication, but any Murakami fan will enjoy this one too. 

Haruki Murakami - Killing Commendatore (Penguin, 2018) ****

Any Murakami is a must-read. And this for the simple reason that his writing itself is such a pleasure to read, almost regardless of the story. Like in his other novels, reality is not what it seems, and when a commercial portrait painter gets divorced, he finds temporary refuge in the mountain-top house of the father of one of his friends, a former painter, Tomohiko Amada, now in a home for the elderly.

In the house he finds a painting hidden in the attic, depicting a scene of Mozart's Don Giovanni opera, but then painted in medieval Japanese style. The painting is completely wrapped and the only painting by the former resident that was still in the house. Discovering and unwrapping the painting unleashes strange things, and magic starts pouring in a perfectly sound everyday environment. And even if there is no real horror in the story, the situations and events are at least uncanny and eery. There is no reason for the characters to fear for their life, yet things are troubling and bizarre, and because of their happenings, the interpretation of other people's intentions become tainted by them.

In Murakami's small geographic mountain-top environment that serves as the backdrop for this story, openings are to be found through time and space: first, before the second world war Tomohiko Amada, the owner of the house, was part of an assassination attempt on Hitler in Vienna, or was he not? Second, digging a strange opening in the garden leads to a world of darkness with its own inherent logic, where things can be their own and their opposite, where apparitions can be helpful and dangerous, where darkness sheds light on things ... or not.

Murakami repeats himself in a way. His recipe of a plot that explores the grey zone between reality and fantasy, between materiality and a much deeper subconscious, is presented by 'normal' individuals, with their almost bourgeois longings and desires, who are now forced to make choices, and all this written in very light and accessible style, often even a little naive.

I don't think he will ever equal the power of his "Wind-Up Bird Chronicle", but I can still recommend this novel. It's well written, with interesting characters, a great plot and a lot of questions. If nothing else, it's highly entertaining at worst.

See here the full list of my recent Murakami reviews.

Haruki Murakami - Men Without Women (Harvill Secker, 2017) ****

Is there anything like Murakami? No, there is nothing like Murakami. Whether in novels or in seven short stories, as is the case here, he keeps amazing us. As much by his writing skills and style - well-paced, easy to read - as for his humanity and the sympathy he shows for his characters, and his very special twist of mind to present things in a slightly different way than you would expect. Even after all these years, that's what keeps surprising, that's what keeps his novels interesting, and his stories a pleasure to read.

In this book, Murakami offers us seven short stories, all conceptually linked because the main character is each time a lonely man. They live normal lives. Then something happens. In the interaction with other people, something goes wrong. They try to redress the situation, by taking unusual actions, or revenge, or only by wondering what to do about it.

As with most Murakami novels, the whole world is one of small wonders. The wonders of the ordinary. In their dialogues, the characters often ask very open questions to each other. They are curious, but in a friendly way, really willing to understand what's happening. Interestingly enough, often the answers remain vague and mysterious.

Just one example: in one story, a young man, Kino, owns a bar, where jazz music is played (something Murakami himself did for a while). One of his most loyal customers, the quiet man Kamita comes up to him.

"Mr Kino", Kamita said rather formally, after he'd paid his bill. "I find it regrettable that it's come to this". 
"Come to this?" Kino repeated. 
"That you will have to close the bar. Even if only temporarily". 
Kino stared at Kamita, not knowing how to respond. 
Close the bar? 
Kamita glanced around the deserted bar, then turned back to Kino. "You haven't quite grasped what I'm saying, have you?"
"I don't think I have"
"I really liked this bar a lot", Kamita said, as if confiding in him. "It was quiet, so I could read, and I enjoyed the music. I was very happy when you opened the bar here. Unfortunately though, there are some things missing". 
"Missing?" Kino said. He had no idea what this could mean. All he could picture was a teacup with a tiny chip in its rim. 
"That gray cat won't be coming back", Kamita said. 
"For the time being, at least". 
"Because this place is missing something?"
Kamita didn't reply. 
Kino followed Kamita's gaze, and looked carefully around the bar, but saw nothing out of the ordinary. He did, though, get a sense that the place felt emptier than ever, lacking vitality and color. Something beyond the usual, just-closed-for-the-night feeling. 

Roles are turned around, questions are asked, normalcy turns to strangeness.

A little gem. As so often with Murakami. I've read everything by him, yet he keeps surprising. Just by being himself.

Haruki Murakami - Wind/Pinball (Harvil Secker, 2015) ***

Een goed idee : de eerste teksten van Murakami uitgeven in vertaling. We krijgen twee romans in één boek, recto-verso geprint (en maak niet dezelfde domme fout als uw dienaar door twee exemplaren te kopen en thuis vast te stellen dat het om één en hetzelfde boek gaat).

In de inleiding legt Murakami uit hoe hij zijn eigen stijl ontwikkelde, namelijk door eerst in het Japans te beginnen, schrijvend met potlood, maar dan maar een schrijfmachine bovenhaalde met ons lettertype, en zijn roman dan maar in het Engels schreef, met beperkte woordenschat en beperkte ervaring met de taal. Als een gevolg daarvan waren de zinnen per definitie kort en eenvoudig. Hij vond dit wel iets hebben en is bij deze aanpak gebleven, ook als hij later in het Japans schreef.

Merkwaardig genoeg zijn beide verhalen al echte Murakami verhalen, de 'stem' van de schrijver, die hem zo eigen is, zijn toon en stijl zijn al van het prille begin aanwezig, alsook zijn beschrijving van alledaagse gebeurtenissen waaronder ergens een duister mysterie huist, één dat zowel psychologisch als existentieel kan zijn. In beide verhalen krijgen normale gebeurtenissen daardoor magische aspecten die er misschien evengoed niet zijn. Je weet het niet altijd bij Murakami. Maar dat maakt juist het plezier ervan uit. Je voelt aan dat er iets is, maar je krijgt er geen greep op, geen rationele verklaring.

Niet zijn beste werk, maar voor de fans van de auteur toch sterk aan te raden.

Haruki Murakami - The Strange Library (Alfred A. Knopf, 2014) ***

En dan heeft Murakami ook nog dit prachtige kortverhaal gepubliceerd. Dit is de Murakami uit zijn beginjaren, waarin de gebeurtenissen compleet irrationeel zijn. Zoals een moderne versie van Alice in Wonderland, stapt de ik-figuur, een tiener nog, uit de normale realiteit wanneer hij bij zijn wekelijks bibiliotheekbezoek naar een achterkamertje wordt gebracht, en daar in een andere, dreigende, gevaarlijke wereld terechtkomt.

Uiteraard en ondanks al het vreselijke en wonderlijke dat hem te wachten staat, blijft zijn gedachte bij zijn moeder, die moet worden verwittigd dat hij later thuis zal komen, zoals elk plichtsbewust kind zou zeggen.

Het boekje is bovendien een hebbeding, prachtig geïllustreerd en uitgegeven met grote prenten op elk blad, zoals in een kinderboek.

Het boek richt zich waarschijnlijk ook meer tot tieners dan tot volwassenen, hoewel iedereen er plezier aan zal beleven.

Hakuri Murakami - Colorless Tsukuru Tazaki and His Years of Pilgrimage (Alfred A. Knopf, 2014) ****

'Colorless' Tsukuru Tazaki heeft een probleem. Zijn vroegere boezemvrienden, alle vier met de naam van een kleur, hebben hem ooit verstoten, en zovele jaren later heeft hij nog altijd het raden naar de reden hiervan. Zijn nieuwe vriendin raadt hem aan ze opnieuw op te zoeken en hen te gaan vragen wat er toen gebeurd was.

Tazaki zoekt hen dan een voor een op, en krijgt andere reacties dan vewacht van zijn vroegere vrienden, om op het eind van het boek de ware toedracht te horen.

Dit is weer de betere Murakami, veel beter dan 1Q84, economischer, eenvoudiger, rechtlijniger en misschien ook fijnzinniger. Murakami is de specialist van de zachte hand, van de menselijke eenvoud, van de lichte stijl die de diepere lagen van hardheid, complexiteit en onbegrip verhullen. Tazaki stapt terug in de tijd, op zijn pelgrimstocht naar zijn vrienden om dit onbegrip, dit mogelijk misverstand op te helderen en met zichzelf in het reine te komen.

Zelfs als deze roman in wezen realistisch, ook nu is Murakami de meester van de scheiding tussen droom en realiteit, tussen gedachte en gebeurtenis.

"Haida was standing in a corner of the dark room, staring down at Tsukuru, who lay faceup on the bed. (...) What is Haida doing here? Why is he standing there, staring so intently at me? This isn't a dream, Tsukuru decided. Everything is too distinct to be a dream. But he couldn't possibly say if the person standing there was the real Haida. The real Haida, his actual flesh and blood, was sound asleep on the sofa in the next room. The Haida standing there must be a kind of projection that had slipped free of the real Haida. That's the way it felt. Tsukuru didn't feel that this presence was threatening, or evil. Haida would never hurt him - of this, Tsukuru felt certain. He'd known this, instinctively, from the moment they first met".

Murakami : het ongrijpbare eenvoudig gebracht.

Een aanrader!

Haruki Murakami - 1Q84 (Knopf, 2011) ****

Zonder enige twijfel is dit de roman waar ik het meest naar uitkeek in het afgelopen jaar. Maar misschien was de hoop te hoog gestemd, en is de ontgoocheling daarom iets groter.

In deze turf van meer dan 900 bladzijden, worden de twee hoofdpersonages opgeslokt in een soort parallelle wereld "1Q84" die gelijkloopt met 1984, een rechtstreekse verwijzing naar Orwells klassieker. Waar bij Orwell de geschiedenis wordt herschreven, zo wordt hier ook duchtig herschreven, maar dan op een manier die de realiteit zelf beïnvloedt. Murakami wil geen maatschappijkritisch boek afleveren, hoewel zijn afkeer voor sekten en religieus fanatisme wel duidelijk aan bod komen.

De ene hoofdfiguur, Tengo, is een leraar wiskunde en schrijver, die betrokken wordt in een complot om "Air Chrysalis", de novelle van zeventienjarige te herschrijven in de hoop dat ze de prijs voor de beste debuutroman in de wacht kan slepen. Alleen wordt hij hierdoor meegesleurd in een bizar verhaal met vreemde krachten, "little people" die onze realiteit zijn binnengedrongen, magische afsplitsingen van persoonlijkheden, een dubbele maan, en een geheimzinnige sekte.

De hoofdfiguur zelf is erin gesleurd tegen wil en dank. "And Tengo felt as he had lost all interest in those people. Nor was it just them: he seemed to have lost interest in anything at all. He didn't care about the sales of Air Chrysalis or what its author, Fuka-Eri, might be doing now, or what was happening with Komatsu's scheme or whether Professor Ebisuno's coolly conceived plan was progressing well, or how close the media had come to sniffing out the truth, or what kind of moves Sakigage might be making. If the boat they were all riding in was plunging over the falls upside down, there was nothing to do but fall with it. Tengo could struggle all he wanted to at this point, and it would do nothing to change the flow of the river". 

De andere hoofdfiguur, Aomame, is een sportinstructeur-fysiotherapeute, die als kind de sekte van haar ouders is ontvlucht en die als een soort wraakengel vrouwenmishandelaars achternazit, in opdracht van een rijke weduwe. Als Tengo in het verhaal zelf geen grote rol speelt als drijver van de actie, dan is Aomame dat wel. Tengo ondergaat - tenzij als schrijver - Aomame stuwt voort.

In elk hoofdstuk staat één van beiden alternerend centraal, en hun parallelle verhaallijnen worden gaandeweg meer en meer verweven.

Het verhaal zelf is typisch Murakami, verteld vanuit de eenvoudige en herkenbare levens van normale mensen die plots in een magische wereld terechtkomen. Alleen heeft hij voor deze roman drie keer meer woorden nodig om zijn verhaal te vertellen, met lange, soms geestige beschrijvingen, met secundaire verhaallijnen en uitweidingen die weinig ter zake doen. Net zoals in zijn andere romans combineert hij stilistische lichtvoetigheid met de donkere kanten van de mens en de realiteit, en gebruikt hij zijn fantasie en magische elementen om de realiteit een ander perspectief te geven. Maar het is allemaal te veel : de fantasie, de verwijzingen naar de grote literaire werken (Chekhov, Dostojevski, Shakespeare, Proust, ...), moderne en klassieke muziek, enz. Hij overspeelt zijn hand. Hij schrijft zichzelf een beetje vast.

En zijn beschrijvingen zijn vaak heerlijk absurd, of ze geven een donkere kant aan een normale werkelijkheid. Enkele voorbeelden. 

Na een vreselijke kater : "That was the most she could get herself to do - stare at the ceiling. Not that the ceiling had anything of interest about it. But she couldn't complain. Ceilings weren't put in rooms to amuse people".

Tijdens een eerste gesprek van Tengo met Fuka-Eri's voogd "Beyond the window, some kind of small, black thing shot across the sky. A bird, possibly. Or it might have been someone's soul being blown to the far side of the world".

Over een telefoongesprek : "No sounds of any kind came from the other end when the man stopped talking. He seemed to be phoning from an incredibly quiet place. Either that or the emotion inside him was acting like a vacuum, absorbing all sound waves in the vicinity".

Kortom, als Murakami iets economischer was omgesprongen met zijn woorden, dan had het resultaat even goed kunnen zijn als "A Wind-Up Bird Chronicle" of "A Wild Sheep Chase". Nu is het zeker aanbevelenswaard en zeer onderhoudend, maar niet groots.

Enkele non-fictie boeken van fictieschrijvers

Van sommige auteurs wil ik elke nieuwe publicatie lezen, dus ook hun niet-literaire schrijfsels. Toevallig zijn ze ook alle drie uitgegeven door Vintage Books, merk ik nu pas.

Martin Amis - The Second Plane (Vintage, 2008) **

Martin Amis is zonder twijfel een groot stilist en literair componist, onderhoudend én met een meedogenloze blik op de menselijke natuur. In de voorbije jaren is hij geëvolueerd naar ernstiger onderwerpen, voorbij de satire die hem in het begin van zijn carrière kenmerkte, naar een meer cynisch perspectief, voorbij elke hoop in de goedheid van de mens. In "The Second Plane" bundelt hij een reeks artikelen die hij schreef voor The New Yorker, The Guardian, The Times, en andere, en waarin hij het Islamisme hekelt in al zijn facetten, en tegelijk in enkele kortverhalen ook een literaire evocatie geeft rond hetzelfde thema, zoals in "The Last Days of Muhammad Atta". Naast het Islamisme worden ook de Bush administratie en de onmondigheid van het Westen tegen het opdringend Islamisme aan de kaak gesteld. Zijn pen is scherp, zijn aanvallen hard en goed gedocumenteerd. En zoals meestal bij Amis, vlot te lezen. Veel nieuwe inzichten krijg je er wel niet door en zijn tekst is door en door pamflettair. Maar dan in de goede traditie.


Julian Barnes - Nothing To Be Frightened Of (Vintage, 2009) ***

Julian Barnes, een andere grote Britse stilist, schrijft in "Nothing To Be Frightened Of" zijn angst voor de dood van zich af, of toch in elk geval een poging hiertoe. Zijn invalshoek is dus persoonlijk, en daarom een stuk geloofwaardiger dan die van Amis, en in zijn boek zoekt hij antwoorden in de filosofie, bij vrienden, bij familie, in de literatuur. Zijn gebruikelijke "literaire voorouders" passeren de revue, zoals Flaubert, Montaigne, en vooral de mij onbekende Jules Renard, een Frans auteur uit de 19e eeuw, maar ook een hele rist filosofen (van Aristoteles tot Wittgenstein en Russell), wetenschappers (Dawkins), kunstenaars (Sibelius, Stravinsky, ...) en anderen die over de dood een mening hebben gehad. Angst voor de dood leidt natuurlijk ook tot de grote levensvragen zoals "is er leven na de dood", "bestaat God", "is het beter te geloven of eerder niet te geloven". Naast de enorme eruditie van Barnes, zijn vooral zijn persoonlijk relaas en de eerlijkheid, humor en zelfrelativering van zijn betoog best te genieten. Na verloop van tijd wordt het wel wat teveel van hetzelfde, want langs hoeveel kanten en persoonlijk invalshoeken kan je dit onderwerp belichten? Nu ja, geestig is het wel, en interessant bij momenten, hoewel het onderwerp niet echt opbeurend is.


Haruki Murakami - What I Talk About When I Talk About Running (Vintage, 2008) ****

Iets lichtvoetiger dan is Murakami's beschrijving van zijn passie : marathon-lopen. Hij beschrijft de inspanningen, het gevecht met jezelf en je lichaam om prestaties te leveren, de dagelijkse discipline, die hij ook vergelijkt met schrijven. Maar ook: dit is een typisch Murakami boek. Het anders belichten van kleine zaken, de realiteit die anders is dan gedacht, en waar je doorheen kan breken, een thema dat in zijn romans ook aan bod komt.

"While I was enduring all this, around the fourty-seventh mile I felt like I passed through something. That's what it felt like. Passed through is the only way I can express it. Like my body passed clean through a stone wall. At what point I felt like I'd made it through, I can't recall, but suddenly I noticed I was already on the other side. I was convinced I'made it through. I don't know about the logic or the process of the method involved - I was simply convinced of the reality that I'd passed through". Een typische Murakami paragraaf : de herhalingen, de reflectie over het gebeuren, de machteloosheid van het menselijk begrip erover, de irrationaliteit van het zijn.

Hier is nog zo'n stukje. " ... but these days I feel light as I start off. My legs aren't so tired anymore, and I feel like I want to run even more. Still, I feel a bit uneasy. Has the dark shadow really disappeared? Or is it inside me, concealed, waiting for its chance to reappear? Like a clever thief hidden inside a house, breathing quietly, waiting until everyone's asleep. I have looked deep inside myself, trying to detect something that might be there. But just as our consciousness is a maze, so too is our body. Everywhere you turn there's darkness, a blind spot. Everywhere you find silent hints, everywhere a surprise is waiting for you".

Alle drie zijn ze atheïsten, maar in vergelijking met Amis' tirade tegen Islamisme, en in vergelijking met Barnes' erudiete poging om de dood te omarmen, is er Murakami's a-rationele aanpak : "That's all I can think of. But as I drew near the end of the ultramarathon, I wasn't really thinking about this. The end of the race is just a temporary marker without much significance. It's the same with our lives. Just because there's an end doesn't mean existence has meaning. And end point is simply set up as a temporary marker, or perhaps as an indirect metaphor for the fleeting nature of existence. It's very philosophical - not that at this point I'm thinking how philosophical it is. I just vaguely experience this idea, not with words, but as a physical sensation". (ter vergelijking, Barnes maakt zich kwaad op een "jeugdfout" in één van zijn eerste romans, waarin hij tweemaal het woord "end" gebruikte in dezelfde zin, Murakami maakt er een feest van).

Van onze drie auteurs, blijkt de meest magische, ook het meest voeling te hebben met de realiteit. En een plezier om lezen, ook voor niet-athleten.

Haruki Murakami - After Dark - ****

Net de nieuwe van Murakami, After Dark, uitgelezen. Een typisch Murakami-verhaal, licht van toon, gewoonmenselijk qua verhaal, magisch qua ruimte, literair sterk. Het verhaal speelt zich af in de tijdsspanne van één nacht. In die knoop van tijd en ruimte komen enkele levensdraden samen, mensen die elkaar voordien nooit hebben gezien, ze raken even verstrengeld, en om dan weer elk hun eigen richting uit te gaan en elkaar waarschijnlijk nooit meer te zien : een studente Chinees, een jonge jazz-muzikant, de uitbaatster van een liefdeshotel, een software-ontwikkelaar, en Chinese pooiers. Hun feitelijk raakpunt is een Chinese prostitué die door de software-man in elkaar wordt geslagen. Verhaaldraden komen, en verhaaldraden gaan, maar worden niet opgelost. Een vluchtige momentopname uit verschillende levens, het toeval van de nacht, en 's morgens is alles weer wat het voordien was.

Doorheen het verhaal slaapt een meisje. Ze doet niets. Ze slaapt. En we kijken bij haar in de kamer, als een camera, en zo expliciet wordt het ook gesteld door Murakami. Deze roman leest bijna als het script van een film. Met beschrijving van de kleinste details waar de camera op moet inzoomen, met beschrijving van de camera-bewegingen voor maximale impact en zingeving. En Murakami zou Murakami niet zijn, mocht hij het geheel niet naar een hoger niveau tillen, en met name dat van wat mensen drijft. En het geheugen neemt in deze roman daarom een speciale plek in. De feitelijkheden zijn misschien wel anders als de nacht voorbij is, maar in elk van de personages zal in het geheugen iets zijn blijven hangen. Ook het geheugen als gekleurde plek vol angst of verlangens, die ons blijven beïnvloeden : de zwempartij bij Eri Asai, de donkere lift voor Mari Asai. Maar ook ons collectief geheugen komt naar voor in de vorm van de sprookjes : assepoester, sneeuwwitje, de schone slaapster, met de thematieken van het lelijke en het mooie zusje, de stiefmoeder, ze zijn er allemaal.

Maar in het absolute donker gebeuren er natuurlijk ook rare dingen : televisieschermen die een inkijk geven in de kamer, spiegelbeelden die hun eigen leven gaan leiden, kortom, het territorium van de angst, waar we achteraf eigenlijk niet meer goed van weten of ze nu reëel waren of ingebeeld. Dat moeten we zelf interpreteren.

Tot drie maal toe klinkt de boodschap van de slechte in de telefoon "You'll never get away... You might forget what you did, but we will never forget". Of elders zegt een jonge schoonmaakster "Memory is so crazy. It's like we've got these drawers crammed with tons of useless stuff (...) People's memories are maybe the fuel they burn to stay alive. Whether those memories have any actual importance or not, it doesn't matter as far as the maintenance of life is concerned. The're all just fuel".

En als de dag begint " ... but in the light of the newly revealed sun, the meaning of words are shifting rapidly and are being renewed. Even supposing that most of the new meanings are temporary things that will persist only through sundown that day, we will be spending time and moving forward with them".

En uiteraard zijn er de vaste Murakami ingrediënten, jazz, drinken of eten in snacks, katten, studerende jongeren.

En ja, het liefdeshotel heet Alphaville, zoals de film van Jean-Luc Godard, een science-fiction film die gedraaid werd zonder speciale effecten en de dagelijkse stedelijke ruimte van die tijd. Ook bij Murakami is dat vervreemdend effect natuurlijk gewenst. Wat ons normaal lijkt, is het eigenlijk niet.

Maar ondanks alle vreemdheid, is het toch vooral een verhaal over menselijke onzekerheid, tederheid, vriendschap, en emotionele banden. Nooit melig, nooit hoogdravend, luchtig maar diepgaand voorgesteld. Het boek mist het epische van The Wind-Up Bird Chronicle, of het absoluut inventief bizarre van Hard-Boiled Wonderland, maar is zeker de moeite waard.

Haruki Murakami - Omschrijvingen van "stilte"

Murakami slaagt er altijd goed in om niet te beschrijven zaken toch een gevoel, een indruk mee te geven.

Vooral de manier waarop hij verschillende vormen van "stilte" vat is opvallend.

Enkele voorbeelden uit The Wild Sheep Chase.

"The record ended, the needle lifted, and all was silence. The sort of silence that follows in the wake of the death of all living things."(p.305)

"The movie theater was deathly quiet. Or rather everything around us was deathly quiet. Not a common occurence". (p.190)

"Did you see the photo of the horse in the weekend section?"
"Yes, I saw the horse photo," said the man.
"Don't the horse and the rider seem to be thinking of two totally different things?"
Through the receiver, a silence stole into the room. There wasn't a breath to be heard. It was a silence strong enough to make your ears hurt" (p. 162)

"The house itself was agonizingly quiet. As if spores of death were drifting about in some unpreventable contagion" (p. 144)

"The room itself was utterly silent. Now there is the silence you encounter on entering a grand manor. And there is the silence that comes from too few people in too big a space. But this was a different kind of silence altogether. A ponderous, oppressive silence. A silence reminiscent, though it put me a while to put my finger on it, of the silence that hangs around a terminal patient. A silent pregnant with the presentiment of death. The air faintly musty and ominous." (p124).

Murakami op zijn best. Ook in zijn andere boeken heeft hij prachtige omschrijvingen van stilte. Alleen vond ik die al bladerend niet zo meteen terug. Misschien moet ik al zijn boeken wel herlezen.

Haruki Murakami - A Wild Sheep Chase - *****

Murakami is één van die auteurs van wie ik echt alles wil lezen, en dat loont, want tussen vele van zijn boeken lopen verbanden - dezelfde personages, locaties, motieven komen regelmatig terug. "A Wild Sheep Chase" is een typisch Murakami-verhaal. Een jongeman met een gewoon en zelfs "middelmatig" leven is geconfronteerd met de gewone dingen des levens : zijn werk, zijn hobby, zijn lief, zijn huisdier... En dan komt er onverwacht iets bizars zijn leven binnenwandelen. In dit verhaal heeft het iets met schapen te maken, en geloof me, het is niet te beschrijven wat er juist allemaal gebeurt, maar bizar is het zeker. Zoals in de meeste verhalen van Murakami is er een andere realiteit, die deels gedomineerd of zelfs gecreëerd wordt door de personages zelf, en weten ze op de duur niet meer of ze in een droom zijn gevangen of niet, weten ze niet of ze die vreemde gebeurtenissen zelf oproepen of niet, dan wel of er verschillende universa zijn die met elkaar in verbinding staan. Toch is het niet echt fantasy. Het is alledaags, normaal. En dat is de kracht van Murakami's schrijverschap : door de alledaagsheid brengt hij een verfrissend perspectief op de menselijke geest, de mens in de samenleving, het leven zelf. En als lezer maak je alles mee, samen met de ik-persoon. Van de dialogen wordt elk woord opgenomen alsof je deel uitmaakt van het gesprek, en lijken al die dagdagelijkse woorden irrelevant, maar ze creëren mee de aparte atmosfeer van zijn boeken. Hier is een voorbeeld :

"What a lovely place," she said. "Do you come here often?"
"Only occasionally on business," I answered. "The truth of the matter is, I don't usually go to restaurants when I'm alone. Mostly I go to bars where I eat and drink whatever they've got. Easier that way. No unnecessary decisions".
"And what do you usually eat at a bar?"
"All sorts of things. Omelettes and sandwiches often enough."
"Omelettes and sandwiches," she repeated. "You eat omelette and sandwiches every day at bars?"
"Not every day. I cook for myself every three days or so."
"So you eat omelettes and sandwiches two days out of three."
"I guess so," I said.
"Why omelettes and sandwiches?"
"A halfway decent bar can make a pretty good omelette and sandwich."
"Hmm," she said. "Pretty strange."
"Not at all."
I couldn't figure out how to get out of that, so I sat there quietly admiring the ashes in the ashtray.

Deze doodnormale gesprekken, over doordeweekse onderwerpen, staan in schril contrast met de ruimte in de roman en sommige personages, waar de vreemdheid nooit ver weg is en waar alles, natuur, huizen, dieren, mensen een karakter en gevoelens hebben.

"The place seemed curiously uninhabited. An odd house the more I looked at it. It wasn't particularly inhospitable or cold, nor built in any unusual way, nor even much in disrepair. It was just ... odd. As if a great creature had grown old without being able to express its feelings. Not that it didn't know how to express them, but rather that it didn't know what to express".

Tijd en ruimte worden flexibel, logica vervalt, emoties en intermenselijke relaties vieren hoogtij. Of nog beter, je moet voorbij het rationele gaan om de realiteit in al zijn volheid te kunnen vatten. "Mountains are living things," wrote the author in his preface to the book. "Mountains, according to the angle of view, the season, the time of day, the beholder's frame of mind, or any other thing, can effectively change their appearance. Thus, it is essential to recognize that we can never know more than one side, one small aspect of a mountain." "Just great," I said out loud. An impossible task."

Het kwade komt ook voor in dit boek, maar eerder als een dreiging dan als een manifeste aanwezigheid. En dat is de kracht van Murakami, hij maakt er een thriller van zonder echt een "slechterik" te hebben, zonder er een doordeweekse detective van te maken. De personages zijn vaak eenzaten die op zoek zijn naar de zin van hun leven, en die zoektocht vreemde zaken meemaken, ontgoochelingen oplopen, maar ook kunnen genieten van de aanwezigheid van vrienden of verwante zielen, ... maar telkens een grens bereiken van dat land, die tijd, die ruimte die best vermeden wordt, om dan terug te vallen in hun eigen "middelmatig" bestaan, vaak iets, maar meestal niet veel meer wijzer. Om in één ruk uit te lezen.


"Dance, Dance, Dance", ook één van de betere boeken van Murakami wordt best na dit boek gelezen. Nog één boek te gaan ("The Elephant Vanishes") en ik heb ze allemaal gelezen.

Waarom ik Murakami zo goed vind

Murakami is de specialist van de dagelijkse menselijke realiteit met een meer dan bizarre twist. De relaties tussen de personages is er altijd één van sympathie, en aantrekkingskracht. Zoals in een stripverhaal komen de hoofdpersonages samen terecht in een bevreemdende situatie. Of wordt een alledaagse realiteit omgevormd tot iets geheimzinnigs vanuit het perspectief van de verteller. Vaak is er iets weemoedigs en intriest aanwezig : het verlies van de jeugd, het verlies van ouders, de ziekte van een vriendin. Zijn verteltrant lijkt eenvoudig : korte beschrijvingen tot in het detail van wat er gebeurt, maar wel gereduceerd tot de essentie van de omgeving én van de dialogen. Zijn zinnen zijn om van te genieten. Je zou ze blijven herlezen alsof je naar snoepjes grijpt. En wat een warmte in die mensen, wat een begrip voor elkaar. En wat een monsterlijkheden ook. The Wind-Up Bird is een absoluut meesterwerk. Ook Dance, Dance, Dance en Kafka On The Shore zullen binnen tientallen jaren nog worden gelezen. Great stuff. And the guy loves jazz!

Mijn TOP 20 van de beste fictie

Hier is het lijstje van de boeken die mij het sterkst gepakt hebben.

1. Thomas Pynchon - Gravity's Rainbow
2. George Perec - Het Leven Een Gebruiksaanwijzing
3. Martin Amis - The Information
4. Gabriel Garcia Marquez - Chronicle Of A Death Foretold
5. Mario Vargas Llosa - The War Of The End Of The World
6. Haruki Murakami - The Wind-Up Bird Chronicle
7. Milan Kundera - The Unbearable Lightness Of Being
8. Salman Rushdie - Midnight's Children
9. Dave Eggers - You Shall Know Our Velocity
10. Truman Capote - In Cold Blood
11. Elias Canetti - Auto Da Fe
12. J.M. Coetzee - The Lifes And Times Of Michael K.
13. Mordechai Richler - The Apprenticeship Of Duddy Kravitz
14. Philip Roth - American Pastoral
15. Saul Bellow - Humboldt's Gift
16. Mario Vargas Llosa - The Feast Of The Goat
17. Yorgi Yatromanolakis - The History Of A Vendetta
18. Gabriel Garcia Marquez - Love In Times Of Cholera
19. Milan Kundera - Ignorance
20. Milorad Pavic - Het Chazaars Woordenboek

Misschien denk ik er volgend jaar anders over, maar zo ziet die lijst er vandaag uit, zonder bepaalde rangorde.

Top 10 - 2006

Hier is mijn lijstje van beste boeken van 2006

• Haruki Murakami - South Of The Border, West Of The Sun
• Gabriel Garcia Marquez - Living To Tell The Tale
• Brett Easton Ellis - Lunar Park
• Michel Houllebecq - The Possibility Of An Island
• Dino Buzzati - De Woestijn van de Tartaren
• Philippe Claudel - Les Âmes Grises
• Richard Dawkins - The God Delusion (geen fictie)
• Khaled Hosseini - The Kite Runner
• Nawal Al Saadawi - The Fall Of The Imam

Het zijn er wel net geen tien en een volgorde bleek ook niet zo simpel, vandaar in willekeurige rangorde.