Karl Ove Knausgaard - Some Rain Must Fall (Harvill Secker, 2016) **½

This is the fifth novel about Norwegian author Karl Ove Knausgaard's own life, or the fifth volume in his series "Min Kamp" ("My Struggle").

The part of his life described here are his early attempts at being a writer, the false language of imitating favorite authors, the dialogue with respected Norwegian authors who gave him writing classes, his romantic love and rejection, his puerile behaviour and further exploration of alcohol, the fun and stupidity of friends, the love of rock music and the local band with his brother and some friends.

Even if the writing is fluent, and the time, behaviour and culture depicted are very close to mine, and hence very recognisable, it all becomes a little too much after so many books. After having read this one, I decided not to read the sixth volume. What more can it offer me? This one is already a repetition of the other ones, even if the story is a little different. And where the first novels where relatively fresh and funny in their solid recreation of the life of a child and young teenager, this has largely disappeared in this volume, maybe because of the age, maybe because of his writing which has become more automatic and less discerning.

Karl Ove Knausgaard - Dancing In The Dark - My Struggle 4 (Harvill Secker, 2015) ***

Book 4! Two more to go and Knausgaard's "The Struggle" series will be finished, I guess. In this book he describes how he became a teacher right after secondary school (!), moving to the north of Norway to start working in a local school. Like with the previous 'novels' he takes the concept of autobiography to a new height, recreating in minute detail the facts and dialogues and thoughts and feelings that he cannot possibly have remembered, fantasising the day-to-day happenings around the key moments of his life.

And you get it as it is: the love stories, the friends, the teachers, the distress, the puerile attitude, the young man's irresponsible behaviour now that he's living away from his parents, and his responsible behaviour now that he's a teacher, his disrespect for his drunken father, his brother, his mother, and his own drunken bouts ... all themes and stories that we have started to know from the previous books. But nevertheless, it makes for fun reading, especially because it is so easy to identify with him. Knausgaard is nine years younger than me, but the context, and even the music where not that different then. The people are real people, with real stories and behaviour, erratic or friendly. The plot and the characters are real, and then you may wonder why you read this description of a reality that is nothing special, that is so unbelievably common and recognisable ... because that's exactly what it does. His writing is so good, that you get transposed again, not into fiction, but into a reality that you had almost forgotten. It brings back memories of what you, as the reader did at that time. It's a kind of literary time-machine. And that makes it fun. There is doubt about it that I will read the other two books.

Karl Ove Knausgaard - A Time To Every Purpose Under Heaven (Portobello, 2009) ****

Een van de vroegere werken van Karl Ove Knausgaard, en een sterke aanrader, hoewel het een vreemd en onevenwichtig boek is. Onevenwichtig omdat het raamverhaal, dat van een Italiaanse jongen die in de 16e Eeuw engelen ziet, en er zijn verdere leven obsessief over leest en schrijft, slechts een klein deel van de tekst in beslag neemt. Die wordt ingenomen door de twee Bijbelse verhalen van Caïn en Abel en de Ark van Noach, op zich zeer origineel, prachtig uitgewerkt en tot leven gebracht, mooier dan de oorspronkelijke verhalen die natuurlijk primitief en zeer kort zijn, maar hier over honderden bladzijden worden verteld, met uitdieping van de psychologie en de familierelaties, de pijn van Caïn, de machteloosheid van de familie en de dorpsgenoten van Noach die worden achtergelaten in het wassende water, en af en toe komen de engelen in beeld, die vreemde wezens die door de bijbel zelf amper worden beschreven, die alle vormen kunnen aannemen, die zowel leven als dood inhouden, die geen mens zijn en geen god zijn, die liefdevol en wreed zijn. Een bizar boek, maar geschreven met het talent van Knausgaard is dit toch een sterke aanrader.

Karl Ove Knausgaard - Boyhood Island (Vintage, 2014) ****

Boek 3 van "My Struggle" brengt de familie Knausgaard tijdens de tienerjaren van beide zoons op het eiland Tromöya, hun vader volgend die leraar is in de plaatselijke school, en de moeder die werkt in een psychiatrische instelling. Chronologisch gezien vindt de handeling plaats voor "A Death In The Family", het eerste boek in de reeks.

Het verhaal begint als Karl Ove, nog in de kinderkoets, samen met zijn broer Yngve en zijn ouders in hun nieuwe huis aankomt. Het eindigt als hij in het zevende jaar zit en afscheid moet nemen van zijn klasmakkers. In de tussentijd maakt hij mee wat elk kind meemaakt : avonturen in de directe omgeving van het huis, stoere jongenspraat, frustraties, onbegrijpende ouders, eerste liefjes. In die zin een voorspelbare levensloop, en het is zoals in de andere boeken die herkenbaarheid die de reeks zo sterk maakt, vooral dan omdat de schrijfstijl en het inlevingsvermogen van Knausgaard die wereld van toen terug tot leven kan wekken. Uiteraard zijn alle details verzonnen, maar die haarscherpe beschrijvingen van jeugdige emoties, de raakheid van zijn pen, de gestage kadans van zijn verhaalontwikkeling maken dit opnieuw een sterk aan te raden roman.

Naast de ontdekking van de wereld door een jongetje, is ook de angst-haatrelatie met zijn vader de thematische rode draag in het verhaal, en vooral dan het conflict van de jongen die zijn grenzen moet verleggen, wetende dat hij door zijn vader zal worden gestraft, maar het toch doet, en dan verbazend genoeg ook af en toe niet wordt gestraft. Die onvoorspelbaarheid maakt het misschien nog erger.

Hebben we het nu nog niet gehad na drie boeken? Nee, eigenlijk niet. Er volgen er nog drie, en als ze even goed zijn als deze, kijk ik er nu al naar uit. Eerste jeugdliefdes en de dwingende macht van biologische lust bij pubers heb ik nergens zo mooi en echt beschreven gezien als hier. Alleen daarom al.

Karl Ove Knausgaard - A Man In Love (Vintage, 2013) ****

In deel twee van "My Struggle" graaft Knausgaard verder in de volgende fase van zijn leven. Hij is gehuwd, met twee dochters, is verhuisd naar Zweden, en hij spendeert zijn tijd aan hen en aan zijn schrijven. Hij analyseert zijn leven en zijn omgeving en zijn vrienden en zijn gezin en zijn familie met meedogenloze precisie, op zoek naar wat hij betekent in dit leven, welk leven hij kan creëren uit de dualiteit van persoonlijk verlangen en morele plicht, tussen zelfopoffering en egoïsme, slalommend tussen relaties en gevoelens.

Zijn pen is vlot, en het lijkt allemaal zo vanzelfsprekend om met de juiste dosis details een realistisch beeld te schetsen, maar dan tegen een kadans die je doet blijven lezen, en zijn kunst om een evenwicht te vinden tussen heden en verleden is verbluffend, tussen beschouwingen over literatuur en maatschappij en nog andere tussenpauzen met bedenkingen en kortere berichten die schijnbaar uit het geheugen naar boven borrelen, maar die alle samen een sterk geconstrueerd weefsel van tekst vormen, zonder dat de lezer het merkt. Hier is aan gewerkt, hier is zeer hard aan gewerkt.

Knausgaard met evenveel liefde trivialiteiten vertellen over zijn dochters of partners, over eten maken en wandelingen met de kinderwagen en uitstapjes en verjaardagsfeestjes, als met passie over Dostojevski of Hölderlin schrijven als zichzelf zonder enig medelijden verwensen, zijn aarzelingen, zijn schuchterheid in het publiek, zijn rotkarakter, zijn goed hart, alle conflicterende gevoelens en eigenschappen die een mens een mens maken.

Hoewel het recept hetzelfde is als deel 1, blijft het toch sterke literatuur. Nog vier delen te gaan.

Karl Ove Knausgård - A Death In The Family (Vintage, 2013) ****½

Ooit zei een van mijn professoren in de literatuurwetenschappen : "Wat bezielt al die auteurs om autobiografieën te schrijven? Denken ze nu echt dat hun leven zo belangrijk is dat het ons interesseert?" En die rethorische vraag gaat zeker op voor de meerderheid van de schrijvers. Zijn ze nu echt zo belangrijk?

Tot je dan een Karl Ove Knausgård in handen krijgt. Zijn "Min Kamp" - inderdaad, dezelfde titel als Hitlers boek - wordt een levensverslag in zes volumes, waarvan de eerste delen al verschenen zijn. Is zijn leven dan anders dan andere levens? Is zijn leven het vertellen waard? Het antwoord op de eerste vraag is nee. Het antwoord op de tweede vraag is ja. Het is het vertellen waard misschien omdat het zo herkenbaar is, juist omdat Knausgård erin slaagt om zijn eigen leven te vertellen alsof het een roman was, met een boel details en gevoelens en gedachten die je je onmogelijk uit je eigen leven kan herinneren, maar Knausgård zet het wel neer, met precisie, met oog voor het kleinste waar je als kind op let, met oog voor de verhoudingen tussen familieleden, met een verschrikkelijke transparantie over zaken die normaal binnenskamers gehouden worden. Over de dronkenschap en het geweld van zijn vader, over de afwezigheid van zijn moeder, de droevige puinhoop bij zijn vereenzaamde en incontinente grootmoeder, van wie ons ook geen detail bespaard blijft. Dan kan je denken, moet dat nu allemaal zo open en bloot aan de wereld getoond worden?

Het antwoord hierop is dubbel. Nee, niet als je die mensen respecteert. Ja, als je het leven zelf wil weergeven, zonder verbloeming. Het is vaak voorbij de grens van het intieme en welvoeglijke, maar anderzijds zo herkenbaar uit onze eigen dagelijkse wereld. En tot nu toe waren dergelijke intieme ontboezemingen mogelijk, en zelfs wenselijk in romans, in fictie, waar we weten dat er door de afstand van de verbeelding een zekere relativering mogelijk is. Hier, is het geen fictie. De fysieke, psychische en sociale realiteit wordt weergegeven zoals ze beleefd en ervaren werd. Hier is geen veilige bufferzone van de fictie. Elk personage is zichzelf.

Het gegeven is natuurlijk niet helemaal nieuw. Bij ons heeft Dimitri Verhulst het bijvoorbeeld ook gedaan in "De Helaasheid Der Dingen", maar Knausgård is enkele trapjes hoger, beter, kwalitatief en literair in eredivisie.

Elk moment is herkenbaar, de identificatie met de schrijver is heel hoog, misschien omdat je als man van middelbare leeftijd dezelfde dingen hebt meegemaakt in je leven, in ongeveer dezelfde tijdsperiode en in hetzelfde Europa. Misschien, maar zijn schrijven is wel messcherp, en perfect uitgebalanceerd qua structuur en in het door elkaar weven van verteltijd en vertelde tijd.

Het tweede deel ligt hier klaar op het schap, na enkele andere romans. Ik kijk er naar uit.