Michael Cunningham - Day (4th Estate, 2024) **

I have not read everything by Michael Cunningham, but most of his novels: "A Home at the End of the World" (1990), "Flesh and Blood" (1995), "The Hours" (1998), "Specimen Days" (2005), "By Nightfall" (2010), "The Snow Queen" (2014), "A Wild Swan and Other Tales" (2015). His latest novel, "Day", comes nine years after the previous one, and it's possibly the least memorable of all. 

He describes the relationship and inner aspirations of a couple, Dan and Isabel, with two children before, during and after lockdown, somewhere in Brooklyn, and integrating some of their friends the wife's brother, Robbie, into the scenery. The story meanders forward. The context changes, feelings and sentiments change. Something dramatic happens, like in so many lives. It's the story you hear from so many people. And that's maybe the novels biggest problem: it's too real. Even if he brings the perspectives of all the characters separately, as a kind of kaleidoscope of views and feelings, it's too programmatic. Just like the story, the style is not exceptional either. It's in any case not at the same level of his other work. 

Michael Cunningham - A Wild Swan (4th Estate, 2015) *****

What a delight! Michael Cunningham re-writes fairy tales as modern style short stories, and modern times stories, and all that in a mesmerising, poetic and lyrical style, full of rhythm and the fluency of a real narrative, stories as they ought to be, told to you directly, full of wonder and amazement, full of knowledge about how it's going to end, and building up the tension, playing the ignorance of the attentive listeners changing into emotional identification and anticipation about what's coming next. And the takes the reader along on the spells and curses of the mighty and the beautiful, because "who wouldn't want to fuck these people up?"

Cunningham does it beautifully, graciously, and don't be afraid, these are not just blunt 're-tellings' of know stories. He gives them his own twist, he tells us what came before the known tale, or after.

And as the tales themselves, what Cunningham does is magic. And if the only criteria for good literature is that you can't wait to read it again, then these writings reach the top.

The book is short, elevent stories only, beautifully illustrated by the drawings of Yuko Shimizo.

Michael Cunningham - Specimen Days (Harper Perennial, 2006) ***

Mmm ... A strange novel, this one. Three short stories with the same (?) characters but set in three different times, all joined by the verses of Walt Whitman and the relationship between 12-year olds and adults.

"In The Machine", the first story takes place in the 19th century, when a young boy starts working in the factory, at the very machine that killed his older brother, as the only possibility to earn a living. He falls in love with his dead brother's adult girl friend. He is a great fan of Walt Whitman and even speaks only in Whitman verses. The story is dark, bizarre and gripping. You cannot but feel the deepest sympathy with the strange boy and his uncanny interpretation of reality.

"The Children's Crusade" takes place after 9/11. Young boys are recruited to blow themselves up in New York, housed in empty appartments and prepped by an anarchist woman. The policy psychologist unravels the system and gets into contact with one of the boys.

"Like Beauty" is kind of science fiction. An android with a programming mistake - he is too human - escapes from the city (New York) together with a lizard-like alien to a place where they expect a space ship to leave for another planet. Again, the android is programmed with Walt Whitman poetry.

Interestingly enough, it starts all very well. The first story is special and amazing. Then the quality decreases, as do the characters and the writing. Sometimes it's good to know what to publish and what not. If the novel only contained the first story, I would give it a five star rating, so if you're interested, please read it. The two other stories are unfortunately not of the same quality.

Michael Cunningham - The Snow Queen (4th Estate, 2014) ***

Met "The Hours" en "By Nightfall", heeft Michael Cunningham zijn talent al getoond om de psychologie van zijn personages boeiend te schetsen, op een manier die enkel literatuur vermag, omdat elke beschrijving voorbij de rationaliteit ligt.

Net als in "By Nightfall" is er een koppel veertigers, hier Tyler en Beth, waar een jongere broer, Barrett, rondhangt, en zelfs inwoont. Barrett is de talentvolle en intelligente jongere broer van wie zoveel werd verwacht, maar die uiteindelijk leeft dankzij zijn vijf jaar oudere broer, die zelf leeft van kleine jobs om zijn ware roeping in de muziek te kunnen waarmaken. Beth heeft kanker en Tyler wil haar huwen, en werkt aan een lied om tijdens hun huwelijk als geschenk aan te bieden.

Bij het begin van het verhaal merkt Barrett een sterk licht tijdens de nachtelijke hemel, een soort hemels oog dat hem ziet, en dat hij op geen andere manier dan bovennatuurlijk kan duiden. Hij worstelt ermee, en houdt het geheim, maar als Beth dan plots beter wordt, dan vermoedt hij dat het goddelijk schijnsel er toch ergens verband mee houdt.

Cunningham schildert de broosheid van het bestaan, en het irrationele, of het niet zegbare, dat mensen verbindt, dat hen om elkaar doet geven, ondanks alles, over domme dingen en belangrijke dingen, maar die alle samen het leven uitmaken. Hij schildert met acquarel, zacht en licht en economisch, maar met een krachtige stijl die telkens het perspectief van een ander karakter biedt. Ze worstelen allemaal met zichzelf en hun omgeving, maar ondanks hun geworstel bieden ze houvast aan de anderen.

Mooi, maar niet meer dan dat.

Michael Cunningham - By Nightfall (Fourth Estate, 2010) ****½

 

Michael Cunningham is zonder twijfel één van de betere schrijvers van het moment, een soort Amerikaanse Ian McEwan, een sterk stilist die in een zeer realistische werkelijkheid menselijke gevoelens en gedachten blootlegt. Zijn "A Home At The End Of The World", en "The Hours" zijn overigens ook sterke aanraders. 

Deze roman vertelt het leven van een koppel op middelbare leeftijd, zij redacteur, hij kunsthandelaar, die een op het eerste zicht welstellend en voldaan leven leiden, progressief, intelligent, gezond, zelfs ook knap en blijkbaar ook gelukkig. Dan komt Rebecca's jongere broer op de proppen, een nakomertje, schertsend "Mizzy" genoemd, als koosnaampje voor "the mistake", het ongewenste kind. De jonge man komt door zijn eigen zoektocht naar wat hij wil of kan zijn in het leven, dat van zijn zus en schoonbroer ontwrichten. 

De hoofdfiguur, Peter Harris, in wiens hoofd Cunningham zich nestelt om het verhaal te vertellen, wordt fysiek aangetrokken door de jonge Mizzy, iets wat hem volledig ondersteboven keert, en hij niet kan duiden en niet wil uiten. Peter wordt verscheurd tussen zijn vrouw en haar jongere broer, tussen de keuzes in zijn eigen leven, tussen heden en toekomst, alsof hij zelf opnieuw in het begin van het leven staat, de vergissingen in zijn leven en de slechte relatie met zijn dochter. Cunningham slaagt er prachtig in om tussen alle clichés en goedkoop sentiment door te laveren, en zijn hoofdfiguur dieper en dieper te graven in zijn eigen gevoelens en leven. 

Het einde van de roman is ongelooflijk sterk, verhaaltechnisch meesterlijk, als Rebecca, zijn echtgenote, hem verwijt geen rekening gehouden te hebben met haar gevoelens. Het echte verhaal was eigenlijk het hare, en om het wat raar te zeggen, Cunningham heeft zich van hoofdpersonage vergist. Peter was zo vol van zijn eigen gevoelens, dat hij blind was voor de hare.

Niet te missen.

Michael Cunningham - A Home At The End Of The World - ****

Michael Cunningham is vooral gekend als de auteur van "The Hours", over Virginia Woolf, en twee andere vrouwen met enkele generaties verschil, een prachtige compositie van doorheengeschoven perspectieven rond eenzelfde thema. Wat hij in "A Home At The End Of The World" doet, ligt in dezelfde lijn, en op een even schitterend niveau. Vier personages cirkelen om elkaar heen, pogend greep te krijgen op hun leven, hun emoties, hun verlangens, hun angsten. Nieuw of vernieuwend is dat natuurlijk niet in de literatuur, maar de manier waarop Cunningham ermee omspringt is zeer sterk. De personages zijn alle vier van een eerlijke echtheid zoals je ze zelden in boeken tot leven ziet komen, en dan nog wel van de jaren '60 tot begin jaren '90, een periode die deze jongen natuurlijk ook niet vreemd is, wat tenminste voor mij de identificatie nogal direct maakt. De vier personages zijn Jonathan, een intelligente homoseksuele jongen die moeite heeft met volwassen worden en richting geven aan zijn leven, Bobby, die het leven neemt zoals het komt, met een voor buitenstaanders wat moeilijk te vatten persoonlijkheid (en terecht : zijn karakter alleen is het lezen van het boek waard), Clare, de veertigjarige vrijgevochten gescheiden vrouw bij wie zowel Bobby als Jonathan aanspoelen in New York, en Alice, de moeder van Jonathan, die kritisch, eigenzinnig en vol zelfopoffering alles geeft voor haar gezin en er maar niet in slaagt om te communiceren.

Elk van de vier personages heeft een soort duale vorm : Clare is zowel moeder van Jonathan en Bobby in New York, als hun geliefde. Jonathan valt voor Clare op het vlak van de emotionele liefde, maar houdt op erotisch vlak van Erich. Alice is wel de moeder van Jonathan, maar ze voelt zowel moederlijke als andere gevoelens voor Bobby. En Bobby heeft erotische relaties met zowel Jonathan als Clare, en hij zou alles doen om ook Alice gelukkig te maken. Verschillen tussen generaties, tussen geslachten, tussen families : het loopt hier allemaal door elkaar in een prachtige ode aan het leven zoals het is : moeilijk, ondankbaar, maar bij momenten intens en bevredigend.

Enkele illustratieve passages :

Clare : "I'd based my early self-inventions on the concepts of deprivation and pride. I'd worn the shortest skirts, teased my hair into a brittle storm. I'd fucked my first skinny bass-player at fourteen, in the back of a van. The local forces of order made it easy for me by wearing lumpy bras and girlish hairdos, by slathering their jowls with Aqua Velva. They said "Join us in our wolrd", and I found a drug dealer for a boyfriend. I watched myself shrink in the eyes of the counselors and the pastors - perhaps, in fact, Mrs. Rollins, this one is beyond our help. I went to school with a pint of tequila in my purse. I shot through the frozen Rode Island nights sizzling on speed. I left a vapor trail behind. People who've been well cared for can't imagine the freedom there is in being bad".

Jonathan : " The lights of the condominium complex shone. They were not far away. Still, they looked almost too real and too close to touch. They were like holes punched in the night, leaking light from another, more animated world. For a moment I could imagine what it would be like to be a ghost - to walk forever through a silence deeper than silence, to apprehend but never quite reach the lights of home".

Alice : "As I drove I tried to phrase some bit of parental advice, but I couldn't think of how to get it said. I'd have liked to tell him something I'd taken almost sixty years to learn : that we owe the dead even less than we owe the living, that our only chance of happiness - a small enough chance - lay in welcoming change. But I couldn't manage it."

Leven en dood zweven doorheen het verhaal, sterfgevallen in de familie, ziekte, ongevallen, maar ook nieuw leven, eerst als een abstracte hoop, dan als een realiteit. Het beste bewijs van de schrijfkunst van Cunningham is dat zijn roman amper een plot bevat, en toch dragen de relaties tussen de personages en de manier waarop het geheel is opgebouwd voldoende spanning dat ze de aandacht van de lezer voldoende gaande houden. Dit verhaal brengt een emotionele diepgang over de breekbaarheid van het leven, de onzekerheid van individuen ondanks hun wederzijdse liefde. Het klinkt wat banaal als ik het zo neerpen, Cunningham doet dit duidelijk een stuk boeiender.