Tomás Eloy Martinez - Santa Evita (Anchor Fiction, 1997) ****

Het leven van Eva Perón, echtgenote van Argentijns president Juan Perón, spreekt tot de verbeelding, met een opgang van een slecht opgeleid meisje, dan derderangsactrice, tot een heiligenstatus bij de bevolking van haar land, ook nu nog. Er zijn al ettelijke boeken, films, muziek en toneelstukken aan haar gewijd. In dit schitterende boek gaat Tomás Eloy Martinez nog een stap verder. Hij vertelt het verhaal van het gebalsemde lijk van Evita. Na haar dood had Juan Perón aan de Spaanse Dr. Ara gevraagd om haar lichaam op dusdanige manier te bewaren dat er geen verschil merkbaar zou zijn met een slapende persoon. Het is dan ook in werkelijkheid een meesterwerk geworden. Naast het gebalsemde lijk, zouden ook drie replica's zijn gemaakt door de daaropvolgende militaire dictatuur met als doel haar aanhangers op een dwaalspoor te brengen. Het hoofdpersonage in het boek is een kolonel die door het militaire regime wordt opgedragen om het lijk te laten verdwijnen, maar op een manier die geen schade zou toebrengen aan het regime : dus geen officiële begraafplaats, maar ook geen oneerbiedige vernietiging zoals in een blok beton in de zee laten zinken.

De kolonel, Eugenio Carlos de Moori Koenig, weet niet goed wat hij moet doen om het lijk te doen verdwijnen, en hij wordt gedwarsboomd door praktische en politieke moeilijkheden, maar ook door een reeks toevallige omstandigheden, zoals ongevallen, en nog eens ongevallen. Het worden er zoveel dat hij vreest een gelijkaardig probleem te krijgen als Lord Carnarvon met de mummie van Toet Ankh Amon. Hij wordt geobsedeerd en half waanzinnig door de situatie.

Doorheen het gesleur met het lijk, en de politieke spanningen errond, reconstrueert hij ook het leven van Eva Perón, vol gevoel voor kritiek, zowel haar goede als slechte kanten belichtend, met bronnenmateriaal bij de hand. De schrijver komt ook als de ik-figuur tussen in zijn verhaallijn, getuigenissen weergevend van mensen die hij is gaan opzoeken, om details te verifiëren, om meer informatie te hebben, maar zijn tussenkomsten krijgen een soms ambiguë boodschap mee. Is het nu echt of is het nu fictie. Zijn die herinneringen juist, of door de context opnieuw aangepast of zelfs opgedrongen door de mythe die Evita rond zichzelf heeft opgebouwd. Naast getuigenissen, gebruikt hij ook tekstfragmenten, brieven, militaire verslagen, verslagen van de geheime dienst, al dan niet gecodeerd.

Levend of dood, "die vrouw" zoals ze werd genoemd, bleef een niet te vatten en intrigerende persoonlijkheid. Iemand met het hart op de juiste plaats, maar ook onwaarschijnlijk ambitieus en controlerend. Ze betekende veel voor de Descamisados, of de "hemdlozen", de armsten onder de armen, en ze slaagde er ook in om het vrouwenstemrecht tot stand te brengen. Maar in plaats dat de staat de armsten hielp, werd het eerder haar eigen stichting die op een bijna arbitraire manier de lange rijen wachtenden gunsten verleende. Lees meer over haar uitzonderlijk leven op wikipedia.

Eloy Martinez heeft met deze roman, waarin werkelijkheid en fictie bijna niet van elkaar te onderscheiden zijn, een knappe thriller gemaakt, een politiek verhaal, een psychologisch verhaal. Met vele lagen door elkaar geweven, prima gedoseerd en schitterend geschreven.

Absoluut te lezen.

De mooiste slotzin

Gabriel Garcia Marquez heeft met Honderd Jaar Eenzaamheid de "prijs" van de mooiste openingszin gekregen. Die van de beste slotzin moet naar Thomas Pynchon voor Gravity's Rainbow :

"The rest of us, not chosen for enlightenment, left on the outside of Earth, at the mercy of Gravity we have only begun to detect and measure, must go on blundering inside our front brain faith in Kute Korrespondences ... kicking endlessly amongst the plastic trivia, finding in each Deeper Significance and trying to string them all together like terms in a powers series hoping to zero in on the tremendous and secret Function whose name, like the permuted names of God, cannot be spoken".

De slechtste boeken

Hier is mijn lijstje van slechtste boeken (of grote ontgoochelingen) van de laatste jaren .

• Carlos Ruiz Zafon - The Shadow of the Wind - Booooring stuff
• Michael Faber - The Crimson Petal and the White - begint sterk, vervalt dan in een oervervelend 19e eeuwse maniëristisch verhaaltje
• Dan Brown - The Da Vinci Code - slecht geschreven, saai verhaal
• DBC Pierre - Ludmilla's Broken English - zijn Vernon God Little was nog te lezen, dit is flauw, lang uitgesponnen en ideeënloos
• Paul Coelho - The Alchemist - gelezen op aanraden van een kennis - verschrikkelijk en toch verkoopt die...
• Isabel Allende - City of the Beasts - pijnlijk - fantasy-verhaal zonder fantasie en zonder enig schrijftalent.

Aan Nederlandstalige kant :

• Hafid Bouazza - Paravion - kinderachtig, prijs gekregen omdat allochtoon? geef mij maar Mohamed Choukri of Tahar Ben Jelloun
• Harry Mulisch - De Ontdekking van de Hemel - erg dat iemand met zoveel kunde zo'n miskleun bij elkaar kan schrijven
• Thomas Rosenboom - Gewassen Vlees - niks emotie, niks gedachten, niks spanning, niks uitgewerkte karakters, ... maar wel een prijs (waarom?)

Gedachten hierbij :
1. Waarom lees ik soms nog Nederlandstalige literatuur?
2. Vertrouw nooit wat critici schrijven
3. Lees nooit een boek dat een prijs heeft gekregen.

Het verschil tussen goed en middelmatig

Goede literatuur geeft een stem aan het boek. Een stem die uniek is en die bestaat uit toon, vertelstijl en structuur. Je wil en je kan dat boek ettelijke keren lezen omdat de kracht uitgaat van de manier waarop de woorden zijn neergezet. Middelmatige boeken vertellen een verhaal dat, eenmaal je de ontknoping kent, het herlezen niet meer waard is. Het verhaal, de plot domineert in middelmatige boeken, niet de afzonderlijke stukken die de essentie van het boek tot leven roepen. Perec kan dat. Kundera kan dat. Garcia Marquez kan dat. Capote kan dat. Neem één van hun boeken en begin om het even waar te lezen. Lees twee bladzijden, drie, vier bladzijden. En je zal ervan genieten, zelfs al neem je het boek het volgende jaar niet meer ter hand. Neem een middelmatig boek en neem een willekeurig blad. Het zal je niets zeggen en de bladzijde verder lezen, zelfs één, is al een saaie belevenis. Waarom zou je het boek dan lezen?