Mohsin Hamid - The Reluctant Fundamentalist (Harcourt, 2008) ****

Mohsin Hamid is een Pakistaan die in de VS studeerde, en dan nog wel aan Princeton én Harvard. Een man met hersens dus die Amerika goed kent, maar ook de Islamwereld. Zijn boek brengt zijn visie over 9/11, maar dan eerder over de reactie van de Amerikanen op het gebeuren. Het boek is ook letterlijk gericht aan "de" Amerikaan, in de persoon van de anonieme "jij"-figuur met wie hij in Lahore kennismaakt en met wie hij tijdens een kopje thee in een café en nadien een etentje de schijnheilige houding van de VS tegenover de rest van de wereld aankaart, maar dan vanuit een genuanceerd en niet-agressieve houding. De ik-persoon vermengt nederigheid met trots en nuance, op een prachtige, maar vooral handige manier om de Amerikaan niet tegen de borst te stuiten en hem vooral te verplichten om zijn ganse verhaal te aanhoren. Zijn politieke boodschap wordt ingebed in een mooi en droevig verhaal over zijn onmogelijke liefde voor een Amerikaanse die het overlijden van haar vriend aan het verwerken is, en zijn werk als consultant in een "valuation firm", dat de activa van bedrijven moet berekenen voor verkoop of acquisitie.

Zijn visie is grotendeels de mijne (my two bit opinion). Van de vele Amerikaanse collega's die ik heb, zijn er weinigen, om niet te zeggen geen, die op een genuanceerde manier het perspectief van de rest van de wereld kunnen vatten. "If you're not with us, you're against us", heb ik al zo vaak gehoord, een dwaze uitlating als je mij vraagt. Ook Obama, van wie iedereen een ander perspectief verwachtte, begrijpt het niet, als hij het heeft over de belangrijke rol van de VS in de wereld, het model, het voorbeeld dat ze moeten zijn. Waarom? Dat ze eerst orde in eigen huis herstellen alvorens te moeten denken dat hun waarden beter zijn dan die van de rest van de wereld. Of om het Hamid te zeggen "No country inflicts death so rapidly upon the inhabitants of other countries, frightens so many people so far away, as America. I was perhaps more forceful on this topic than I intended".

Hamids boek biedt geen grote literatuur, maar hij heeft de fantastische verdienste om op een onderhoudende en vooral indringende manier de Amerikanen een spiegel voor te houden, en dat op een zeer genuanceerde, menselijke, onderkoelde en warme manier tegelijk.

De respons op het boek in de VS was dan ook zeer groot. "Unsettling", "subversive", waren enkel van de kommentaren. Let's hope so.