Dan Barker - Godless (Ulysses Press, 2008) ***

 

Het boek wordt aangeprezen met de ondertitel 'hoe een evangelische priester een van Amerika's leidinggevende atheïsten werd', maar gelukkig gaat dit boek over iets anders. Barker begint uiteraard met zijn eigen verhaal, over zijn geloof in god, over zijn werk als dominee, en over hoe hij gaandeweg zijn geloof verloor.

Maar de rest van het boek is beter, en belangrijker. Dat gaat over moraal en religie, over de wreedheden die in de bijbel staan en die geen mens vandaag zijn ergste vijand toewenst, over de tegenstrijdigheden, en over hoe je een goed mens kan zijn zonder gelovig te zijn. Dit laatste aspect is een zeer Amerikaans argument dat bij ons minder nodig is, maar het centrale deel van het boek, de opsomming van de tegenstrijdigheden, of nog het woordelijk overnemen van de tien geboden, waren een revelatie voor mij. Terecht merkt Barker op dat de geboden die wij kennen, eerder in de Exodus aan bod kwamen, op de 'stenen tafelen' die Mozes zelf stuk heeft geslagen. Toen god hem dan de finale versie gaf, luidde die als volgt.


Exodus 34 :
10 De HEER antwoordde: ‘Ik wil een verbond sluiten. Voor de ogen van heel je volk zal ik zulke wonderbaarlijke daden verrichten als er onder geen enkel volk op aarde ooit verricht zijn, en het hele volk dat bij jou is, zal zien welke ontzagwekkende dingen ik, de HEER, voor jou zal doen. Jullie moeten je houden aan de geboden die ik je vandaag geef. Ik zal de Amorieten, de Kanaänieten, Hethieten, Perizzieten, Chiwwieten en Jebusieten voor je verdrijven. 12 Wacht je ervoor een verbond te sluiten met de inwoners van het land waarheen je op weg bent, want dat zou jullie ondergang zijn. 13 Breek hun altaren af, verbrijzel hun gewijde stenen en hak hun Asjerapalen om, 14 want jullie mogen niet voor een andere god neerknielen. De HEER, de Afgunstige, duldt immers geen andere goden naast zich. 15 Sluit geen verbond met de inwoners van dat land, want wanneer die zich met hun goden afgeven en offers aan hen brengen, zouden ze jullie uitnodigen om aan hun offermaaltijden deel te nemen. 16 En als jullie uit hun dochters voor je zonen vrouwen kiezen, en die vrouwen geven zich met hun goden af, zullen ze ook je zonen daartoe verleiden. 17 Maak geen godenbeelden. 18 Vier steeds het feest van het Ongedesemde brood, en wel op de daarvoor vastgestelde dagen van de maand abib, de maand waarin jullie weggetrokken zijn uit Egypte. Eet dan zeven dagen lang ongedesemd brood, zoals ik je heb opgedragen. 19 Alles wat als eerste de moederschoot verlaat behoort mij toe. Ieder eerstgeboren mannelijk dier van je kudde is voor mij, zowel van je runderen als van je schapen en geiten. 20 Elk eerstgeboren veulen van een ezel moet je vrijkopen met een schaap of geit. Koop je het niet vrij, dan moet je het de nek breken. Ook alle oudste zonen moet je vrijkopen. Niemand mag met lege handen voor mij verschijnen. 21 Zes dagen lang mag je werken, maar op de zevende dag moet je rust houden, ook in de ploegtijd en in de oogsttijd. 22 Vier het Wekenfeest wanneer je de eerste opbrengst van de tarweoogst binnenhaalt, en het Inzamelingsfeest wanneer het jaar ten einde loopt. 23 Driemaal per jaar moeten alle mannen voor de Machtige, de HEER, de God van Israël, verschijnen. 24 Ik zal de andere volken voor jullie verdrijven en je een uitgestrekt gebied geven; niemand zal dan je akkers in bezit durven nemen wanneer je driemaal per jaar op reis gaat om voor de HEER, je God, te verschijnen. 25 Als je een offerdier voor mij slacht, mag het bloed van het dier alleen vloeien wanneer er niets aanwezig is dat zuurdesem bevat, en van het offerdier voor het pesachfeest mag niets tot de volgende morgen bewaard worden. 26 De allereerste opbrengst van je akker moet je naar het heiligdom van de HEER, je God, brengen. Een geitenbokje mag je niet koken in de melk van zijn moeder.’ 27 De HEER zei tegen Mozes: ‘Stel deze geboden op schrift, want op grond van deze geboden sluit ik met jou en de Israëlieten een verbond.’ 28 Veertig dagen en veertig nachten bleef Mozes daar bij de HEER, zonder te eten of te drinken. En hij schreef de tekst van het verbond, de tien geboden, op de platen.

Dit is dus de tekst die de finale tien geboden bevat. Slechts 20% komt overeen met de eerste tekst, van Exodus 20. Is god van gedacht veranderd? Waarom? En waar slaan deze geboden op? Is god een kok geworden?

Barker wijst ook op de belangrijkste andere tegenstrijdigheden die te vinden zijn in bijbel, zowel in het oude als het nieuwe testament.

Niemand die ons daar op school of in de kerk ooit iets over heeft gezegd.