Ooit zei een van mijn professoren in de literatuurwetenschappen : "Wat bezielt al die auteurs om autobiografieën te schrijven? Denken ze nu echt dat hun leven zo belangrijk is dat het ons interesseert?" En die rethorische vraag gaat zeker op voor de meerderheid van de schrijvers. Zijn ze nu echt zo belangrijk?
Tot je dan een Karl Ove Knausgård in handen krijgt. Zijn "Min Kamp" - inderdaad, dezelfde titel als Hitlers boek - wordt een levensverslag in zes volumes, waarvan de eerste delen al verschenen zijn. Is zijn leven dan anders dan andere levens? Is zijn leven het vertellen waard? Het antwoord op de eerste vraag is nee. Het antwoord op de tweede vraag is ja. Het is het vertellen waard misschien omdat het zo herkenbaar is, juist omdat Knausgård erin slaagt om zijn eigen leven te vertellen alsof het een roman was, met een boel details en gevoelens en gedachten die je je onmogelijk uit je eigen leven kan herinneren, maar Knausgård zet het wel neer, met precisie, met oog voor het kleinste waar je als kind op let, met oog voor de verhoudingen tussen familieleden, met een verschrikkelijke transparantie over zaken die normaal binnenskamers gehouden worden. Over de dronkenschap en het geweld van zijn vader, over de afwezigheid van zijn moeder, de droevige puinhoop bij zijn vereenzaamde en incontinente grootmoeder, van wie ons ook geen detail bespaard blijft. Dan kan je denken, moet dat nu allemaal zo open en bloot aan de wereld getoond worden?
Het antwoord hierop is dubbel. Nee, niet als je die mensen respecteert. Ja, als je het leven zelf wil weergeven, zonder verbloeming. Het is vaak voorbij de grens van het intieme en welvoeglijke, maar anderzijds zo herkenbaar uit onze eigen dagelijkse wereld. En tot nu toe waren dergelijke intieme ontboezemingen mogelijk, en zelfs wenselijk in romans, in fictie, waar we weten dat er door de afstand van de verbeelding een zekere relativering mogelijk is. Hier, is het geen fictie. De fysieke, psychische en sociale realiteit wordt weergegeven zoals ze beleefd en ervaren werd. Hier is geen veilige bufferzone van de fictie. Elk personage is zichzelf.
Het gegeven is natuurlijk niet helemaal nieuw. Bij ons heeft Dimitri Verhulst het bijvoorbeeld ook gedaan in "De Helaasheid Der Dingen", maar Knausgård is enkele trapjes hoger, beter, kwalitatief en literair in eredivisie.
Elk moment is herkenbaar, de identificatie met de schrijver is heel hoog, misschien omdat je als man van middelbare leeftijd dezelfde dingen hebt meegemaakt in je leven, in ongeveer dezelfde tijdsperiode en in hetzelfde Europa. Misschien, maar zijn schrijven is wel messcherp, en perfect uitgebalanceerd qua structuur en in het door elkaar weven van verteltijd en vertelde tijd.
Het tweede deel ligt hier klaar op het schap, na enkele andere romans. Ik kijk er naar uit.
No comments:
Post a Comment