Stefaan Top - Volksverhalen uit Vlaams-Brabant (Het Spectrum, 1982)

Op een rommelmarkt gevonden en gekocht, samengesteld door Prof. Stefaan Top, hoogleraar Volkskunde aan de KULeuven, van wie ik ooit les had kunnen hebben, maar niet gedaan heb. Het boekje bevat meer dan honderd verhalen die zijn opgetekend uit de mond van ouderen - soms zelfs genoteerd zoals uitgesproken - maar velen ook uit oude teksten. Het zijn sprookjes, straffe verhalen, religieuze gebeurtenissen, sagen en legenden. 

De term "Vlaams Brabant" moet zeer ruim worden geïnterpreteerd: er zijn verhalen uit Leuven, Overijse, Schaarbeek, maar ook uit Ninove. Enkele voorbeelden: 

Van den man, die zingen moest

Arjaan moest den kelder van Mijnheer Pastoor witten.  De pastoor dacht bij zichzelf: Ik moet zorgen, dat hij van mijn wijn afblijft.  'Arjaan,' zei de pastoor, 'ge moet zingen, terwijl ge werkt. Dan gaat het goed vooruit!' 

En Arjaan trok den kelder in en zong, dat heel de pastorij er van dreunde, eerst al zijn liedjes uit de jongelingsjaren, dan de kerkzangen en ten slotte de mis der overledenen. 

Zoo had hij reeds verscheidene uren al zingende in den kelder doorgebracht, zonder een enkele minuut te zwijgen. 

Toen hij aan 't slot der mis gekomen was, ging hij over 't baar­kleed zingen: 

'Pater noster ... ' klonk het plechtig, en Arjaan zweeg. 

'Nu drinkt hij,' zei de pastoor.

Van een Vrouwken, dat alleen woonde

De man was dood en begraven, en luttel tijd daarna bracht de pastoor aan de weduwe een bezoek. 

En om haar te troosten sprak hij over den Hemel en over de eeuwige rust, welke heur man daar genoot. 

En nog, vrouw lief,' zei de goede pastoor 'gij moet eens denken op onzen God, op Kristus, die voor ons gestorven is .. .' Is die brave man ook al dood?' steende het vrouwken. 'Ja, wij weten toch van niets: wij wonen hier ook zoo alleen.

Sinter-Wijen als peerdeknecht

Sinter-Wijen, patroon van Anderlecht, was eerst peerdeknecht in die gemeente. Al het brood dat hij voor zijne peerden mede­nam naar 't veld, deelde hij uit aan de arme lieden. Dat was den eigenaar ter oore gekomen, en op zekeren dag trok hij naar 't veld bij zijn knecht, ten einde zich met eigen oogen te over­tuigen of Guido werkelijk het brood der peerden durfde wegge­ven. Toen Guido hem zag afkomen was hij heel en al uit zijn lood geslagen, en, in zijn schrik, raapte hij haastig eenige aard­kluiten op en stak ze in het broodzakje der peerden. En zie, de meester ging regelrecht op het broodzakje af, en vond het gevuld met brood. 

Deze korte vertelsels als voorbeeld van wat de lezer kan verwachten. Interessante lektuur, een leuke inkijk in de cultuur van onze voorouders, maar ons niveau van humor is - gelukkig - toch nogal wat geëvolueerd, net zoals het plezier in de spot te drijven met de goedgelovigheid van andere mensen. Alhoewel, misschien is het nu wel allemaal een stuk brutaler.