Duiken in de bijbel

Ondanks mijn katholieke opvoeding - met wekelijkse kerkgang, katholieke scholen en dergelijke - heb ik pas tijdens het verplichte vak godsdienst tijdens het laatste jaar universiteit geleerd dat alle evangelies elkaar tegenspreken, niet alleen in de beschreven feiten, maar ook in hun visie en doel. Na tweeëntwintig jaar indoctrinatie - niet dat ik op dat moment nog gelovig was - vond ik het verrassend dat geen enkele priester of leraar godsdienst ooit op deze contradicties gewezen had. Ik voelde me terecht bekocht.

Via Amazon heb ik nu een reeks mogelijk interessante boeken over de evangelies van Johannes gekocht, omdat deze tekst als laatste werd geschreven en ook één van de meest invloedrijke werken is geweest in onze wereldgeschiedenis. Geschreven tussen het jaar 90 en 100, geeft de auteur, die in feite onbekend is, een biografie van Jezus, die slechts als doel heeft om de mensen - joden en niet-joden - ervan te overtuigen om onvoorwaardelijk te geloven en zo het eeuwig leven te verdienen.

Het probleem met de aanschaf van dit soort werken is dat je nooit weet hoe wetenschappelijk de auteur zelf te werk gaat, dan wel of hij of zij ook "de boodschap" wil uitdragen. Mijn keuze bleek echter nog mee te vallen.


Ruth Edwards - Discovering John (SPCK, 2003) 

Een goede introductie tot het evangelie van Johannes. De auteur geeft een systematische benadering van de verhalen, van de karakters, van het mogelijke doel, plaats en auteur. Zoals de titel aangeeft, een handige gids om Johannes te ontdekken.


D. Moody Smith - The Theology Of The Gospel Of John (Cambridge, 1995)

D. Moody Smith geeft een gelijkaardig overzicht, maar focust zich toch vooral op de specifieke geloofsopvatting die uit het evangelie van Johannes spreken, en hoe die anders zijn dan de andere evangelies of dan het Oud Testament. Een evenwichtige en interessante inleiding tot dit stuk van het Nieuw Testament.


Raymond E. Brown - The Community Of The Beloved Disciple (Paulist Press, 1979)

De auteur onderzoek tot wie het evangelie van Johannes zich richt. Hij gaat ervan uit dat er een Johannes-gemeenschap was die afgescheiden was van andere christelijke splintergroepen, en het waren er al heel veel tegen het eind van de eerste eeuw. Het boek is net om dat overzicht interessant. Het verhaal van Jezus sloeg aan, en iedereen maakte er zijn eigen ding van. Vele van die tientallen gemeenschappen zijn naderhand verdwenen of opgenomen in de traditionele Kerk.


Richard Bauckham - The Testimony Of The Beloved Disciple (Baker Academic, 2007)

Een erudiet werk met zeer veel citaten in het Hebreeuws en het Grieks. Hoe geloofwaardig alles is, is met mijn beperkte kennis moeilijk in te schatten, maar Bauckhams relaas over de geheime numerologie in het evangelie van Johannes lijkt me wat overdreven. Wie cijfertjes zoekt, vindt ze wel.


J. Albert Harrill - Paul The Apostle (Cambridge, 2012)

Een interessant boek dat het leven van de "apostel" Paulus vertelt, de Joodse vervolger van de Christenen die door een visioen van Jezus van zijn paard wordt gebliksemd en tot bekering komt. Hij heeft Christus nooit ontmoet, maar meent wel meer recht van spreken en prediken te hebben dan Simon Petrus en Jezus' broer Jacob, met wie hij overigens meer dan een conflict heeft gehad. Paulus trekt naar Griekenland, Turkije en uiteindelijk naar Rome om zijn visie van het geloof uit te dragen, voornamelijk dan naar niet-Joden.

Harrill brengt eerst de historische Paul tot leven, en nadien de legende Paul. Het is vooral deze laatste die de Kerk heeft aangesproken.


Het zou de Kerk en het katholiek onderwijs sieren mocht veel van bovenstaand materiaal ook onderwezen worden. Vandaag worden gelovigen opzettelijk onwetend gehouden over de oorsprong, tegenstrijdige doelstellingen en wereldvisies die in de evangelies staan. Dit blijven verzwijgen is niets minder eerloze en schaamteloze manipulatie.