Mario Vargas Llosa heeft al eerder biografische romans geschreven, zoals zijn hommage aan schilder Paul Gauguin in "The Way To Paradise" of de Dominikaanse dictator Rafael Trujillo in "The Feast Of The Goat". In deze roman beschrijft hij het leven van Roger Casement. Casement was een mensenrechtenactivist die de uitbuiting van de lokale bevolking in Congo aankloeg onder Leopold II en later ook van de Indiaanse stammen in het Amazonegebied. Hij was een Ier die officieel als Brits consul werkte en ook de bevrijding van Ierland voor ogen had.
Om dat te bereiken, maakte hij een akkoord met de Duitsers tijdens de Eerste Wereldoorlog om het Iers verzet wapens te leveren zodat de opstand kon beginnen op het moment dat de Duitsers Groot-Brittannië aanvielen. Dit verraad kwam Casement duur te staan : hij eindigde aan de galg in 1916.
Vargas Llosa start zijn verhaal terwijl Casement in de cel wacht op zijn executie. Zijn leven wordt dan in drie grote brokken verteld : zijn wedervaren in Congo, in het Peruviaanse Amazonegebied en tenslotte zijn akkoord met de Duitsers.
Het is het verhaal van een naïeve, mensvriendelijke jongen die samen met Stanley de beschaving naar Afrika denkt te brengen, maar al gauw geconfronteerd wordt met de absolute horror van wat mensen anderen kunnen aandoen. David Reybrouck was één van Vargas Llosa's bronnen over Belgisch Congo. Het relaas is vaak stuitend.
Zo ook het langere Peruviaanse deel, en een bladzijde uit de geschiedenis die al even zwart kleurt als Congo is voor België. Dit deel leest als een encyclopedie van menselijke wreedheid en psychopatische machtswellust annex geldhonger.
Casement is ook homoseksueel die nauwgezet verslag doet van zijn contacten met Afrikaanse en Indiaanse jongens. Die dagboeken werden nadien door de Britse regering publiek gemaakt om hem nog meer te discrediteren bij zijn katholieke Ierse aanhang. Vargas Llosa gaat ervan uit dat het dagboek echt is, maar de vaak zeer expliciete beschrijvingen eerder fantasie dan werkelijkheid, een standpunt dat historisch niet te achterhalen is.
De Casement die Vargas Llosa portretteert ligt ook vaak in de knoei met zichzelf, en ook met zijn geloofsovertuigingen, en hoewel geen katholiek, krijgt hij steeds meer sympathie voor de godsdienst van het volk dat hij wil bevrijden. De katholieke missionarissen waren zowat de enigen die enig medelijden toonden met de uitgebuite volkeren en ook hun stem durfden verheffen.
Ondanks dit breed basismateriaal vol historische, psychologische, morele diepgang en contrast, slaagt Vargas Llosa er amper in om spankracht in zijn verhaal te brengen, en hij blijft ver van de verbluffende manier waarop hij Trujillo en zijn omgeving tot leven riep in "The Feast Of The Goat".
Het verhaal verdrinkt in de eindeloze opsomming van feiten en gebeurtenissen en ontmoetingen die soms interessant zijn, maar uiteindelijk, en zeker in het Ierse deel, door hun irrelevantie voor de totaliteit van het verhaal eindeloos vertragen. De echte interne conflicten van Casement, zijn angsten en gevoelens, maar ook zijn verandering van politieke inzichten, zijn ommedraai van publieke held tot maatschappelijk verworpene worden zelden diepgaand of literair uitgedrukt, maar wel beschreven met de afstandelijkheid van een historisch verslag. Maar dat is het ook niet, daarvoor is het te persoonlijk gebracht, met te veel fictieve elementen, zoals de dialogen en de dagelijkse gebeurtenissen die wel verzonnen moeten zijn om de historische feiten aaneen te rijgen. Uiteindelijk heb je het een noch het ander.
Maar de beschrijvingen van de horror waartoe mensen in staat zijn, zullen wel lang blijven hangen.
