Malcolm Gladwell - Outliers (Back Bay, 2011) **

This book has been hailed by many, and it makes some interesting points, yet often I wondered what all the fuzz was about. Gladwell gives an overview of remarkable extremes - in football, wealth, intelligence, career success stories, etc. ... and comes to the conclusion that luck is a common trait, or rather, to be at the right time on the right place, and to be looked upon by the outside world in the right way. His search for reasons is often interesting, and his anecdotes well researched and presented, but then you say 'so what?'. The value of the book is that it opens new ways of looking at things, instead of just attributing success to personal talent and character. On the other hand, the scientific value of some of his conclusions can be challenged. Some of his claims - like the selection of the players in a soccer team - could be more the result of chance than anyting else.

The most interesting list in the book is the one with the richest people ever in history, including Amenophis III, Cleopatra and Crassus, and guess what, the richest men ever, all come from the same period in the US, and all were active in building railways, oil, steel or cars: Rockefeller, Carnegie, Vanderbilt, Mellon, Ford. It is clear that some people paid insufficient taxes.

Miguel Syjuco - Ilustrado (Mouria, 2011) ***½

'Ilustrado' by Philippine author Miguel Syjuco is both ambitious and entertaining. When the body of Crispin Salvador is found in the Hudson River in New York, everybody believes the famous author committed suicide, yet his literary student, Miguel Syjuco thinks otherwise, and starts investigating, going back in history, going back in the deceased author's oeuvre to find out what could have happened.

'Ilustrado' is a puzzle. Together with the author, we try to reconstruct what happened based on diary notes, biographies, novels and real life events. Syjuco uses multiple perspectives and styles to depict a world of corruption, political violence, personal vendetta's, accumulation of personal wealth and other vice. His approach doesn't always work, but at the same time it gives a good picture of Manila (we hope), or at least it puts Philippine literature on the map.

Worth reading, if only to hear a different voice than the ones that come of US Creative Writing Classes.

Derrick Gosselin & Bruno Tindemans - Thinking Futures (Lannoo, 2016)

An interesting book on how companies and organisations can do scenario-planning in uncertain futures. The authors give a good summary and sequence of the models and steps that can be used to develop these future scenarios, although they do not provide much evidence that this will lead to results. Case studies are unfortunately totally absent. So we must trust them that what they propose also actually works in practice.

Jean Manco - Ancestral Journeys (Thames & Hudson, 2015) ***

Writing popular science books requires more than scientific knowledge. This book gives an overview of the genetic and archeologic finds that illustrate the migration of people throughout the millenia in Europe, and this combined with linguistic insights and influences. This is knowledge that every school child should receive, not only in Europe, but across the world. It explains with lots of detail how the idea that an original population took over the customs and tools from coming into contact with other migrating cultures, is not always correct. Often the the invading migrants just replaced the original population. It also illustrates how all cultures are genetically connected while being different at the same time, and this often in the most unexpected areas. I learned in this way that the Berber population in Morocco and the Saami in Finland are genetically linked to a common ancestor. It explains how sometimes the migrating populations took the lead role and changed the language of the country they invaded, as the Romans did with romance languages, yet sometimes the Visigoths who invaded Spain and formed the cultural elite, adopted the language of the country and hence disappeared as a separate culture (although names such as Rodriguez, Gonzalez, Fernandez survive).

The conclusion is clear: we are all migrants.

Despite the highly relevant subject in this day and age, the book is written with lots of knowledge and detail, yet fails to come with a coherent narrative that brings the findings to live. It reads like one long scientific article, and it may be too scientific for non-specialists while being too popular for the real scientists. In fact, the thought occurred to me often while reading, that this book should just be re-written by a non-scientist, someone who has the gift of the pen (Howard Bloom for instance, or Andrea Wulf), to write this great story of Europe's people in way that is compelling and inspiring. Take the same content, yet write it like some of the other great popular science books.

Albert Sanchez Piñol - Cold Skin (Canongate, 2016) **½

A wheather observer is dropped on a remote island somewhere close to the Antartic for the period of a year. The only other person on the island manages the lighthouse. When the boat leaves, the new guest on the island is attacked by sea creatures that are a hybrid between reptiles and humans (at least that's how they come across).

The whole novel is nothing but the battle of the main character against the creatures, first in the company and with the support of the lighthouse manager, yet gradually things start to change, and I will not say more ...

It's an easy read, good for the holidays. It is well written and the subject is so bizarre that the book is memorable, which by itself is already something. On the other hand, there are many other ways to spend time meaningfully than to read this book.

Michael Signer - Demagogue (Palgrave McMillan, 2009)

I read this book because I looked for books on demagoguery and populism in political, and apparently there aren't many, so I ordered this one through Amazon. The reason why I read it is because of what is happening in Russia, Turkey, The Philipines, the United Kingdom, the United States.

Populist politicians, whether left-wing or right-wing, win votes because they manage to deceive people, not by logical and fact-based arguments, but by appealing to the most basic emotions of fear, complemented with outright lies. They can do that of course, that's the risk of democracy. The question I had how we can make sure that these demagogues, once in power, do not undermine the very foundation which brought them to power by installing a totalitarian system that is utterly anti-democratic, as we have witnessed in Russia, Turkey, Egypt, Tunesia.

And that was exactly how this book presented itself. And even if it starts well, with good definitions of what a demagogue is, and giving a good historical background from the ancient Greeks to today, with lots of attention to the United States' Constitution.

Yet then it fails miserably by the bizarre assumption that the United States is the world's leader in democratic thought. It zooms in on the United States as if there was no other democracy in the world. The outside world only exists to give the negative examples, such as why in the US a new Hitler would never be able to come to power.

Michael Signer is a Democrat, as in an active member of the political party. And maybe his book was written with a US audience in mind, although he keeps emphasising a lot that the US has other countries' best interests in mind, so I guess he's also expecting some foreign readers.

The US still has a long way to go. President Trump is the best example that even the US are not exempt from being ruled by a demagogue, despite all the checks and balances that Signer says the US system has in place.

If anyone can recommend a good book on the subject, please let me know.

M.R James - Canon Alberic's Scrap Book (Penguin Modern Classics, 2011) ***

This little book contains three short ghost stories by M.R. James, dating from 1894. They are dark, they are unexpected. It's not the kind of horror that will make you scream out from utter terror. It's the kind that gives you the impression that there might be a darker reality somewhere, that escapes our logic and senses. Nothing pretentious, just good entertainment.

Thomas Verbogt - Als De Winter Voorbij Is (Nieuw Amsterdam, 2016) *

Ik stop met Nederlandstalige romans te lezen. Ik heb me weer laten vangen door positieve recensies en literaire prijzen. Toegegeven, het is een mooi en melancholisch verhaal, waarin de ik-figuur het verleden en het heden vergelijkt in uiterst broze gevoelens voor verschillende vrouwen. Alleen is de ik-figuur totaal oninteressant en het verhaal zo saai als wat. En dan is het misschien wel mooi geschreven, maar dat is niet voldoende.

J. Anderson Thompson - Why We Believe In God(s)? (Pitchstone, 2012) **

The title of the book is intriguing, and to me one of the greatest mysteries of the human mind: why do  people believe in god? Considering the fact that there is no evidence of the existence of any god, and that despite the increase in education levels, and the enormous amount of scientific information that explains things that were part of religious myths, people still continue to believe.

I thought this book would shed some more light on why people believe, and it does only to a certain extent. Maybe I have already read to many books on the subject, and this one gives a concise overview of all the scientific arguments of how religions come to be, but that upside is also its downside: there are not many new ideas to find here.

The book ends with a quote from Stephen Hawking, that "since science is based on observation, and religion on authority, science will win in the end". I am less optimistic. I fear that most people subject themselves to authority with pleasure, instead of relying on their own observations.

Interesting reading if you're not familiar with the arguments.

Clarice Lispector - Complete Stories (Penguin, 2015) ***½

I had heard of Clarice Lispector only through the music of saxophonist Ivo Perelman, also hailing from a jewish background in Brasil, who dedicated several of his albums to her literary work and was inspired by her.

The author is considered one of the leading figures of modern literature in Brazil, and her stories are all closely linked to her own personal life. Her family fled the Ukraine when jews were persecuted and they fled to Brazil. Clarice's husband worked for the foreign service, and she followed him around the world. Her voice is one of feminism, one of an intelligent woman locked into an environment which is too small for her, yet she stays there. With precision and authenticity, she describes the lives of the people around her, including herself, with smart insights and a sharp pen. Her style is often eliptic, she does not share everything, creating in this way a kind of hazy picture of reality, in which the characters have to find their way as through fog. Both characters and the writer try to get some logic and coherence into this world, yet they fail.

Her world is one of mysteriousness and suffocation at the same time, yet all delivered with an incredible sense of words and composition.

It is great that all her stories have been compiled in one book, but you shouldn't make the mistake I made, to actually read it as one book. Eighty-eight stories is problably too much. It is best to keep it as a book to go back to occasionally, and to read it further so as to savour the stories better.

László Krasznahorkai - The Melancholy Of Resistance (Tuskar Rock Press, 2016) ***

As enchanted as I was by Krasznahorkai's "Seiobo There Below", as disappointed that I am with this book. The style is the same, lengthy sentences that never seem to end, yet that meander and flow in an organic and logic sequence out of the consciousness and perceptions and reminiscences of the character into words, yet when in "Seboio There Below", the unusual characters are all driven by their artistic or aesthetic passions, here the shifting perspectives of all the characters circle around a single event, the arrival of a great whale in a circus-like event in the vast planes of a boring and desolate town. The major difference in my opinion is that the characters are less interesting than his later album.

I had seen the movie before, the black and white "Werkmeister Harmonies", directed by Bela Tarr, the slowest movie ever, yet with a great atmosphere.

"The Melancholy of Resistance" will probably please fans of Krasznahorkai, but if you want to be introduced to his strange universe, I would suggest to start with "Seiobo There Below".

Top-10 boeken 2015

Iets meer dan veertig boeken heb ik gelezen in 2015, en het leek een literair arm jaar te worden tot ik de twee Hongaarse schrijvers ter hand nam, László Krasznahorkai en Péter Nádas, die beiden literaire hoogstandjes schreven en die zowel stilistisch als vormelijk innovatief en verbluffend zijn. De ontgoochelingen waren te vinden bij enkele van de 'gekende' schrijvers, Mario Vargas Llosa, Haruki Murakami, Michel Houellebecq, Will Self, Louis De Bernières, Hédi Kaddour ... In eigen taalgebied stak alleen Mark Schaevers er bovenuit, en een literaire non-fictie. 

Top-10 Fictie

1. László Krasznahorkai - Seiobo There Below (Tuskar Rock Press, 2015) *****
2. Richard Flanagan - The Narrow Road to the Deep North (Vintage, 2015) ****
3. Rabih Alameddine - The Unnecessary Woman (Corsair, 2015) ****
4. Hanif Kureishi - The Last Word (Faber & Faber, 2014) ****
5. Julian Barnes - Levels Of Life (Vintage, 2014) ****
6. Milan Kundera - La Fête De L'Insignifiance (Gallimard, 2013) ****
7. Colm Toíbín - Nora Webster (Viking, 2014) ****
8. Mark Schaevers - Orgelman (De Bezige Bij, 2014) ****
9. Patrick Modiano - Romans (Quarto Gaillimard, 2013) ****
10. Mario Vargas Llosa - The Discreet Hero (Faber & Faber, 2015) ***½

Beste minder recente romans 

1. Péter Nádas - A Book of Memories (Vintage, 1998) *****
2. Uwe Johnson - Anniversaries (Harcourt Brace Jovanovich, 1976) ****½
3. Karl Ove Knausgaard - A Time To Every Purpose Under Heaven (Portobello, 2009) ****
4. Jim Crace - Quarantine (Picador, 1997) ****

Beste non-fictie

1. Joshua Greene - Moral Tribes (Atlantic, 2013) ****½
2. Armand Marie Leroi - The Lagoon (Viking, 2015) ****½
3. Jennifer Michael Hecht - Doubt (HarperOne, 2003) ****
4. Alan F. Segal - Life After Death (Doubleday, 2004) ****
5. Irving Finkel - The Ark Before Noah (Hodder, 2014) ****

Hédi Kaddour - Les Prépondérants (Gallimard, 2015) **

Hoewel 'Les Prépondérants' de Grand prix du Roman de l'Académie française 2015" kreeg, heb ik het lezen halverwege het boek stopgezet. In de jaren '20 van de vorige eeuw daalt een Amerikaanse filmploeg neer in Nahbès, een niet nader beschreven plek ergens in Tunesië, een gebeurtenis die niet alleen de autochtone bevolking in verschillende kampen drijft, maar ook met argwaan wordt bekeken door de Franse bezetter ten tijde van het 'protectoraat', bij wie de 'colons' beducht zijn voor de Amerikaanse visie op rassengelijkheid en democratie, die de sociale orde dreigen te verstoren. Op zich is dit een prima uitgangspunt voor zowel een krachtig verhaal als een maatschappijkritisch document, maar het boeit me niet. De karakters zijn half uitgewerkt, of teveel karakters komen aan bod, die onderling wel verschillen maar allen op dezelfde golflengte zitten qua manier van denken, en alle Amerikanen spreken Frans, en zo ook de Oostenrijkse die de Tunesische hoofdfiguur op de boot ontmoet, en het zijn allen kenners van de Franse literatuur waar ze vrijelijk uit kunnen citeren ... 

Dan hoop je dat er dan toch een stijl wordt gebruikt die boeit of anders is, maar ook dat krijgen we niet, wel een redelijk directe stijl, lineair en verhalend, schetsmatig vaak. Of heb ik iets echt fundamenteels over het hoofd gezien? Ik weet het niet. Mijn tijd is te kostbaar om het uit te vissen. 

Richard Flanagan - The Narrow Road to the Deep North (Vintage, 2015) ****

Dit is zonder twijfel een van de betere romans van het jaar. Van Richard Flanagan, auteur uit Tasmanië had ik al "Gould's Book of Fish" en "Death Of A River Guide" gelezen, waarvan vooral de eerste de moeite waard is.

In 'The Narrow Road To The Deep North' beschrijft hij het leven van Dorrigo Evans, een jongeling uit Tasmanië die uit het arme land wegtrekt om geneeskunde te studeren in Australië, en daar zijn leven kan voortzetten door boven zijn stand te huwen. Maar dan leert hij de jonge vrouw van zijn oom kennen, met wie hij een passionele liefdesverhouding begint. De tweede wereldoorlog bereikt nu ook het verre zuiden van onze planeet, en Dorrigo gaat als arts naar het leger, waar hij al snel terechtkomt in een krijgsgevangenkamp in Burma, voor de bouw van de Japanse spoorweg die noord met zuid moet verbinden, dwars door de jungle.

Nu, op het moment van het schrijven, is hij een oude man, een man met vele vrouwen, die terugkijkt op zijn jeugdliefde en de horror van de oorlogsjaren, en meewarig doet over de eer die hem te beurt valt als oorlogsheld. Eer is een belangrijk thema in het boek, en ook de conflicterende visies erop tussen de Japanners en de Australische gevangenen. Voor de Japanners zijn de krijgsgevangenen 'eerlozen' die zich liever gevangen lieten nemen dan te sterven voor hun vaderland. Door nu te werken voor de keizer tot ze er dood bij neervallen wordt hun de kans gegund hun eer te herwinnen, zelfs al moeten ze er als honden voor werken en leven. Het is ook een verhaal over liefde, over authenticiteit van gevoelens en van gemiste kansen. Het is beenhard en tegelijk mooi en zacht. En niet alleen vanuit Dorrigo's oogpunt. Flannagan geeft ook het perspectief van de Japanners, in de figuur van Nakamura, een majoor uit het kamp, en een fan van haiku's (waaruit de titel van het boek komt) en wiens verhaal ook na de oorlog wordt voortgezet.

Flanagan schrijft vlot en de structuur van het boek zit schitterend in elkaar. Het is vlot leesbaar hoewel de wreedheid van de gebeurtenissen in het krijgsgevangenkamp geen prettige lektuur is.

Een aanrader!

Jim Crace - Quarantine (Picador, 1997) ****

Wanneer Jezus veertig dagen gaat vasten in de woestijn, is hij niet alleen, ook een aantal anderen hebben hun toevlucht gezocht of gevonden op deze onherbergzame plek. Een handelaar en zijn vrouw, een Griekse jongeling, een onvruchtbare vrouw, een zonderlinge gek en een man die lijdt aan kanker. In deze kleine omgeving doet ieder wat hij doet : de handelaar licht de anderen op, de vrouwen zoeken troost bij elkaar, Jezus verricht een wonder, en ze leven allen tussen hoop, wantrouwen en ontreddering.

In zijn typische, bijna naïeve maar poëtisch dromerige vertelstijl, maakt Crace een klein meesterwerkje van dit gegeven.

Ekkehard Jost - Free Jazz (Da Capo, 1994)

Interessant boekje uit de jaren zeventig dat de belangrijkste muzikanten van de free jazz belicht vanuit een muzikaal technisch perspectief. Coltrane, Coleman, Ayler, Don Cherry en AACM passeren de revue. Jost kiest van elke muzikant de meest markante composities en dissecteert die dan op structuur, ontwikkeling, timbre en interactie tussen de verschillende muzikanten. Dit is het enige boek dat ik ken dat Free Jazz op een dergelijke manier belicht. Het sociale, contextuele en emotionele komen net iets te weinig aan bod om dit tot een standaardwerk te maken, maar het blijft een aanrader voor free jazz liefhebbers.

Massimo Magee - Counter Culture (Array, 2014) ***

Dit debuut werd me toegestuurd door de Australische experimentele muzikant Massimo Magee, en het is best het lezen waard. De titel zelf verraadt al wat het thema is van de roman : een groep jongeren richt een commune op ver buiten de stad, maar wordt door de veiligheidsdiensten als een groep terroristen behandeld. Of anders gezegd, wie de samenleving wil redden met waarden als duurzaamheid, eerlijkheid, solidariteit en integriteit, en die ook in de praktijk wil omzetten, wordt door 'het systeem' meteen gecatalogeerd als subversief en gevaarlijk. Dit lijkt allemaal zeer boodschapperig, maar gelukkig ontwijkt Magee alle valkuilen van een te eendimensioneel manifesto, door de personages menselijk te maken, namelijk met fouten, gebreken en veel vragen. Het boek zelf is niet lineair geschreven, maar mooi opgebouwd uit verhalende gedeelten, transcripts van FBI interviews, dagboekuittreksels en artikels uit media die de dramatische toestand van de wereld weergeven : uit op winstbejag, corrupt, ontransparant, meedogenloos, enz. Dit is slechts deel één van de trilogie. Het geheel baadt in een mysterieuze, thriller-achtige sfeer. Ik kijk uit naar de volgende twee delen.

Peter Buwalda - Bonita Avenue (De Bezige Bij, 2012) ***

Onderhoudend en boeiend verhaal over een wiskundeprof wiens wereld in elkaar stort. Het verhaal spelt zich af tegen de achtergrond van de ramp in Enschede waarbij een vuurwerkfabriek de lucht in ging. Het verhaal en de personages zijn nogal overdreven, de stijl is rechttoe-rechtaan, zonder enige literaire ambitie. Toch zit er vaart in en zit het verhaal goed in elkaar. Peter Buwalda toont zich een meesterverteller, die ons de betere pulp voorschotelt.

Péter Nádas - A Book of Memories (Vintage, 1998) *****

Nog zo'n Hongaarse klepper : 'A Book of Memories' van Peter Nádas, een kanjer van een roman die drie verhalen doorheen weeft als een symfonie van drie levens die in elkaar overlopen, ondanks de verschillende context en de verschillende personages. Het eerste verhaal is dat van een Hongaars schrijver die in de jaren zeventig in Oost-Berlijn een relatie heeft met een Duitse dichter en een eigenzinnige actrice. Hij schrijft het verhaal van een jonge schrijver rond de eeuwwisseling, een verhaal dat emotioneel sterke banden vertoond met zijn eigen leven, en tot slot beschrijft een van zijn vrienden zijn visie over wat er met het hoofdpersonage plaatsvond.

Wat het boek uitzonderlijk maakt, is Nádas' obsessieve beschrijving van emoties, met fileermes en microscoop worden alle gebeurtenissen langs alle kanten onderzocht op het vlak van intentie, angst, verlangen, relaties tot op het niveau van de absolute openhartigheid en absolute twijfel of het wel allemaal zo is verlopen of niet. Het boek is één lange schreeuw om begrip, om duidelijkheid in een wereld van conflicterende gevoelens binnen het individu, tussen gevoelens en het eigen geweten, van conflicten tussen gevoelens en de regels van de samenleving, tussen gevoelens van mensen onderling, en dat alles botst en wringt en dringt zich dieper in elkaar in een onontwarbaar kluwen dat de mens is.  Dat het verhaal zich afspeelt in een door communisme gedomineerde wereld, met de Hongaarse opstand tegen de Sovjets in 1956 als één van de belangrijke historische ankerpunten is een belangrijk gegeven, maar is niet echt essentieel in deze roman die eerder om de existentiële worsteling gaat van het mens zijn.

Een moeilijk boek, dat traag leest, maar dat met kop en schouders boven de middelmaat uitsteekt van wat we in onze boekenwinkels zien liggen.

Vladimir Nabokov - Terra Incognita (Penguin, 1965) ***

Een ander kleinood uit deze reeks miniboekjes van Penguin : drie kortverhalen van Nabokov, inventief en geschreven met het plezier van het schrijven zelf, het spel van de fantasie verwoven met het lot van de menselijke emoties. Zestig bladzijden leesplezier.