Van Dyck is één van die weinige professionals die naast hun werk ook intellectueel maatschappelijk betrokken zijn, met zijn wekelijkse columns in de krant, maar ook als publicist en spreker. Dit is al zijn vijfde boek, een supergoed gestoffeerd werk over een onderwerp dat een kwarteeuw in zijn hoofd heeft zitten spelen. Een merk bestaat uit zeer diepe emotionele associaties die aansluiten bij de doelstellingen van het bedrijf als bij de verwachtingen van de klant. Ook hier wordt diep onder de oppervlakte gegraven om de essentie te vatten.
Zeer vergelijkbaar is zijn uitgangspunt hier dat er vier krachten onze samenleving bepalen, als grote drijfveren die als optelsom van alle individuen ook de brede golven aangeven van de trends die we zien en mee helpen tot stand komen, en die hij gemakshalve alle vier met "Ver" doet starten.
Die krachten zijn Verkennen (om grenzen te verleggen), Verbinden (in harmonie met onze omgeving), Veroveren (van macht, status en rijkdom), Verdedigen (wanneer we ons bedreigd voelen). Die krachten zijn op zich niet noodzakelijk negatief, maar ze kunnen dat wel zijn. Ze bepalen de grote tendenzen in onze samenleving als een golfbeweging van het sentiment van de massa.
Naast deze grote krachten, die Van Dyck toelicht met voorbeelden uit het bedrijfsleven, de mode, de wielrennerij en uiteraard de politiek en vele andere sectoren, verwijst hij naar zijn mentor Helmut Gaus, professor aan de Universiteit van Gent over diens theorie van de grote trends in de samenleving, een cyclus die varieert tussen de veertig en zestig jaar. En gemakshalve vergelijkt hij die met onze vier seizoenen.
De voorlaatste 'zomer' situeerde zich in 1971, het ongebreideld toekomstoptimisme als een gevolg van de toegenomen welvaart, technologische vernieuwing, en democratie.
Deze cycli met uiteraard lente en herfst tussenin variëren om de veertig tot zestig jaar. Onze vorige winter was eind jaren '80, met veel werkloosheid, Tsjernobyl, AIDS, terreur (Bende van Nijvel, CCC), enz. Volgens de auteur was de vorige zomer in 2021. Mij verbaast dit. De angst - ook door Covid - met alle anti-vaxers, het extreem-rechts gedachtengoed dat al opgang maakte, was toen al een paar jaar bezig. Maar goed, misschien moet je abstractie maken van een aantal zaken om de grote tendenzen te kunnen vastleggen.
Voor alle duidelijkheid: deze cycli zijn een reflectie van een mentale dominantie in de samenleving, zoals bijvoorbeeld voortuigangoptimisme versus angst voor de toekomst, vertrouwen in elkaar versus argwaan, en heeft slechts onrechtstreeks te maken met effectieve gebeurtenissen in de samenleving.
Vandaag gaan we een mentale winter in. Van Dyck geeft de resultaten van een opiniepeiling die hij liet uitvoeren bij onze Vlaamse medeburgers. Zo denkt bijvoorbeeld 91% van de mensen dat de angst van mensen voor de toekomst zal toenemen, of vindt één op de drie Vlamingen dat het onverantwoord is om vandaag kinderen op de wereld te zetten. Deze mentale winter is ook te meten aan het stemgedrag van de bevolking, waarbij Verdedigen en Veroveren vandaag sterker staan dan Verbinden en Verkennen. De mensen plooien op zichzelf terug, stemmen extremistisch en ze denken dat sterke leiders met veel macht wenselijk zijn.
Ik heb mijn twijfels bij de geïdentificeerde cycli als een soort fatalistische onvermijdbaarheid. Ze zijn ook zeer Westers en zelfs relatief lokaal. Maar ook al ben ik het niet met alles eens wat in Fons Van Dycks boek staat, zijn goed gedocumenteerde visie is meer dan het lezen waard, en zoals elke grote intellectuele inspanningen nodigt dit ook uit tot meer diepgaande reflectie over het lot van ons als mensen. Van Dyck blijft echter optimistisch en eindigt zijn boek met een aantal handvatten om de toekomst aan te pakken.
Meer dan het lezen waard.
No comments:
Post a Comment