Irène Némirovsky - Suite Française (Folio, 2004) ****

Een uitzonderlijk verhaal, of eerder twee verhalen in één boek gegoten, die beide plaatsvinden in het begin van de Tweede Wereldoorlog.

In het eerste verhaal, "Tempête En Juin", valt Duitsland Frankrijk binnen, en volgen we een aantal Parijzenaars die op de vlucht slaan. Families, bankiers, bedienden. Ze geraken met hebben en houden klem op de uitwegen richting Orléans en Tours, of op zijn minst met de schaarse zaken die ze hebben kunnen meenemen. Sommigen met de trein, anderen te voet, de rijksten met de auto. De echte vijand in dit verhaal is niet het Duitse leger, maar wel de landgenoot, die nu in een wereld terechtkomen waarin iedereen gelijk staat voor de wet, of voor de afwezigheid ervan. Ook de afwezigheid aan sociale controle doet de kleinheid in de mens naar boven komen. Diefstal, moord, verkrachting, het opeisen van kamers in hotels op basis van geld en sociale klasse, het niet delen van eten met anderen, een klas jongeren die wraak neemt op hun leerkracht, ... een vreselijk beeld van mensen die elkaar zouden moeten helpen, maar elk gevoel van solidariteit missen. Maar er zijn ook de dwazen, zoals de jonge Hubert die zijn gezin achterlaat om ten strijde te trekken. Gelukkig zijn er ook uitzonderingen van ultieme grootmoedigheid. Er zijn geen echte hoofdfiguren in het eerste deel, tenzij misschien de familie Péricand, die met iets meer mededogen wordt neergezet, of het koppel Michaut, dat, in tegenstelling tot anderen, elkaar blijven ondersteunen.

Het tweede verhaal "Dolce", vindt plaats op één locatie, het dorpje Bussy, waar de Duitsers binnenvallen, op argwaan worden onthaald, hun brutale regels opleggen en dan weer verdwijnen wanneer ze allen naar het oostfront moeten. Ook hier is de context er één van verwarring, maar dan van gevoelens. Lucie, wiens afwezige man haar bedriegt, wordt verliefd op de gecultiveerde Duitser Bruno, een hoffelijke man, voor wie ze tegelijk aantrekking en afstoting voelt. Een boer doodt een Duitser en moet op de vlucht slaan, maar wie zal hem onderdak bieden?

Némirovksy is zelf gedeporteerd geworden in 1942, een joodse uit Oekraïne. De "Suite Française" ging een langere serie worden. De eerste twee delen zijn nu in 2004 uitgegeven geworden op basis van gevonden manuscripten.

Zelfs al is de stijl bij momenten wat gedateerd, Némirovsky is een rasverteller, met veel inzicht in de menselijke natuur, maar ook een schrijver die haar verhalen perfect opbouwt en structureert.

Een aanrader.