Thomas Pynchon - Zinnen!

Hier is nog een mooie : "Shortly before he left town, Frank entered a condition a little displaced from what he'd always thought of as his right mind". (p. 316)

Thomas Pynchon - nieuwe stijlfiguur : de omgekeerde metafoor

Wie er een betere naam voor kan vinden, is welkom om suggesties te : een omgekeerde metafoor is een metafoor die overdrachtelijk begint, maar toch reëel blijkt te zijn.

Een prachtige scène van twee vijandige ballonvaarders (US met luchtschip Inconvenience vs. Rusland) die elkaar in het luchtruim tegenkomen.

"Ahoy! Balloon Boys!" Captain Padzhitnoff was flaxen-haired, athletic, and resolutely chirpy - indeed, far more than ordinary sky-business usually demanded. "Getting jump on me once again! What happened? Am I too old for this?" His smile, while perhaps unremarkable down on Earth's surface among, say, a gathering of the insane, here, thousands of feet in the air and far from any outpost of Reason, seemed even more ominous than the phalanx of rifles, apparently late-model Turkish Mausers, as well as weapons less readily identifiable, which is crew were now pointing at the Inconvenience". (p. 142)

Julian Barnes - The Lemon Table

Het boek samengevat in één zin "I go out by myself to dine alone and reflect upon mortality. Or I go to the Kämp, the Societetshuset, the König to discuss the subject with others. The strange business of Man lebt nur einmal. I join the lemon table at the Kämp. Here it is permissible - indeed, obligatory - to talk about death. It is most companionable".

Julian Barnes heeft niet alleen een meesterlijke pen, hij is een ongelooflijk verteller van verhalen die zo uit het leven zijn gegrepen. In dit boek zijn het er elf , met de dood en de vergankelijkheid als thema, maar vooral de gemiste kansen, 's mens gevangenschap in zijn sociale en zelfs familiale context die gevoelens opsluit in diepe gevangenschap. De hoofdfiguren zijn allen oudere mensen die een emotioneel harde periode meemaken, of ze zich herinneren. Barnes behandelt ze met respect, maar hij legt de gevoelige zenuwen wel helemaal bloot. In één verhaal probeert een al tientallen jaren verliefd koppel eindelijk hun wederzijdse liefde te verklaren, maar het eindigt met een koude douche. Bij een welopgevoed seniel heerschap komt enkel nog schuttingtaal naar boven, een eenentachtigjarige verlaat zijn vrouw voor een zestigjare schone voor de seks en de zoon mijmert of het voor hem erger zou zijn geweest als zijn vader had gezegd dat hij zijn moeder verliet omdat hij elders de liefde had gevonden. Sommige van deze kortverhalen zijn pareltjes, niet alleen door de karaktertekeningen, het schrijven zelf, maar ook door de manier waarop ze zijn opgebouwd, als kleine symfonietjes. Een sterke aanrader.

Nawal El Saadawi - The Fall of the Imam

Dit is een prachtig boek (uit 1988) dat ik vorig jaar bij De Slegte heb gekocht. Het is een hypnotiserend verhaal van een vrouw die werd vermoord (omdat ze vrouw was? omdat ze machteloos was?), en het daaraan gerelateerde verslag van een aanslag op de Imam, die als een tiran wordt afgeschilderd. De twee gebeurtenissen worden doorheen het verhaal telkens opnieuw verteld, hoofdstuk na hoofdstuk, met een kleine nuance, vanuit een ander perspectief. Het boek klaagt de onderdrukking van de vrouw aan in het algemeen, maar in de islam in het bijzonder. Nawal El Saadawi is arts van opleiding, was hoofd van de preventiediensten van het Ministerie van Volksgezondheid in Egypte, maar is door haar militant feminisme in de gevangenis beland. Ze is waarschijnlijk één van de eersten die in het Arabisch een boek heeft geschreven over de vrouwelijke seksualiteit "Women and Sex".

Maar The Fall of the Imam is geen pamflet. Het is een literaire krachttoer, die bezwerend, ritmisch en aangrijpend is. De techniek van de vele herhalingen werkt en verveelt niet, haar schrijfstijl is bijzonder. Een leeservaring. Ik ken weinig van Egyptische literatuur, en heb enkel Ahdaf Soeif (niet slecht) en Nobelprijswinnnar Nagib Mahfouz gelezen, maar dit vind ik de beste auteur van de drie.

Meer info over haar : http://www.nawalsaadawi.net/bio.htm plus een interview in Knack van december 2006.

Jonathan Franzen - The Discomfort Zone

In "The Discomfort Zone" brengt Franzen zijn eigen jeugd in beeld. Zijn eerste liefdes, zijn schooljaren, zijn relatie tot zijn ouders, zijn studies Duitse literatuur. Op zich niets bijzonders en op het eerste zicht ook zo saai als water, maar Franzen beschikt wel over een zeer goede pen, waardoor het boek best genietbaar is.

Het boek dat je echt moet lezen van hem is "The Corrections", dat niet alleen goed geschreven is, maar ook een complexe plot brengt, met sterk uitgewerkte karakters.

De slechtste boeken

Hier is mijn lijstje van slechtste boeken (of grote ontgoochelingen) van de laatste jaren .

• Carlos Ruiz Zafon - The Shadow of the Wind - Booooring stuff
• Michael Faber - The Crimson Petal and the White - begint sterk, vervalt dan in een oervervelend 19e eeuwse maniëristisch verhaaltje
• Dan Brown - The Da Vinci Code - slecht geschreven, saai verhaal
• DBC Pierre - Ludmilla's Broken English - zijn Vernon God Little was nog te lezen, dit is flauw, lang uitgesponnen en ideeënloos
• Paul Coelho - The Alchemist - gelezen op aanraden van een kennis - verschrikkelijk en toch verkoopt die...
• Isabel Allende - City of the Beasts - pijnlijk - fantasy-verhaal zonder fantasie en zonder enig schrijftalent.

Aan Nederlandstalige kant :

• Hafid Bouazza - Paravion - kinderachtig, prijs gekregen omdat allochtoon? geef mij maar Mohamed Choukri of Tahar Ben Jelloun
• Harry Mulisch - De Ontdekking van de Hemel - erg dat iemand met zoveel kunde zo'n miskleun bij elkaar kan schrijven
• Thomas Rosenboom - Gewassen Vlees - niks emotie, niks gedachten, niks spanning, niks uitgewerkte karakters, ... maar wel een prijs (waarom?)

Gedachten hierbij :
1. Waarom lees ik soms nog Nederlandstalige literatuur?
2. Vertrouw nooit wat critici schrijven
3. Lees nooit een boek dat een prijs heeft gekregen.

Het verschil tussen goed en middelmatig

Goede literatuur geeft een stem aan het boek. Een stem die uniek is en die bestaat uit toon, vertelstijl en structuur. Je wil en je kan dat boek ettelijke keren lezen omdat de kracht uitgaat van de manier waarop de woorden zijn neergezet. Middelmatige boeken vertellen een verhaal dat, eenmaal je de ontknoping kent, het herlezen niet meer waard is. Het verhaal, de plot domineert in middelmatige boeken, niet de afzonderlijke stukken die de essentie van het boek tot leven roepen. Perec kan dat. Kundera kan dat. Garcia Marquez kan dat. Capote kan dat. Neem één van hun boeken en begin om het even waar te lezen. Lees twee bladzijden, drie, vier bladzijden. En je zal ervan genieten, zelfs al neem je het boek het volgende jaar niet meer ter hand. Neem een middelmatig boek en neem een willekeurig blad. Het zal je niets zeggen en de bladzijde verder lezen, zelfs één, is al een saaie belevenis. Waarom zou je het boek dan lezen?

Thomas Pynchon - Against The Day

Niet dat ik het al heb uitgelezen, ik ben zo al rond blz. 150, maar toch weer onder de indruk van de meester. Elk van ons zou al blij zijn mochten we één zin schrijven zoals hij er een gans boek van volschrijft, en dan nog één van over de 1000 bladzijden. Zoals bijvoorbeeld de volgende :

"The sun came up a baleful smear in the sky, not quite shapeless, in fact able to assume the appearance of a device immediately recognizable yet unnamable, so widely familiar that the inability to name it passed from simple frustration to a felt dread, whose intricacy deepened almost moment to moment ... its name a word of power, not to be spoken aloud, not even to be remembered in silence".

Vanaf morgen zal de zonsopgang er anders uitzien.

Waarom ik Murakami zo goed vind

Murakami is de specialist van de dagelijkse menselijke realiteit met een meer dan bizarre twist. De relaties tussen de personages is er altijd één van sympathie, en aantrekkingskracht. Zoals in een stripverhaal komen de hoofdpersonages samen terecht in een bevreemdende situatie. Of wordt een alledaagse realiteit omgevormd tot iets geheimzinnigs vanuit het perspectief van de verteller. Vaak is er iets weemoedigs en intriest aanwezig : het verlies van de jeugd, het verlies van ouders, de ziekte van een vriendin. Zijn verteltrant lijkt eenvoudig : korte beschrijvingen tot in het detail van wat er gebeurt, maar wel gereduceerd tot de essentie van de omgeving én van de dialogen. Zijn zinnen zijn om van te genieten. Je zou ze blijven herlezen alsof je naar snoepjes grijpt. En wat een warmte in die mensen, wat een begrip voor elkaar. En wat een monsterlijkheden ook. The Wind-Up Bird is een absoluut meesterwerk. Ook Dance, Dance, Dance en Kafka On The Shore zullen binnen tientallen jaren nog worden gelezen. Great stuff. And the guy loves jazz!

Waarom krijgt Orhan Pamuk de nobelprijs?

Waarom heeft Orhan Pamuk de nobelprijs literatuur gekregen? Dat is mij een absoluut raadsel. Ik heb twee boeken van hem gelezen "My Name Is Red" en "Snow". Die waren niet slecht, bij momenten onderhoudend, bij momenten interessant, maar niet meer dan dat. Dat hij vragen stelt over het samengaan van radicalisme, modernisme, Oost en West, is natuurlijk prima, en dat hij risico's neemt met zijn geschrijf in een politiek weinig tolerante omgeving, verdient alle respect en bewondering, maar geef hem dan een prijs voor politiek. De plots in zijn boeken zijn goed uitgewerkt en de door elkaar opgebouwde verhaallijnen ook. Maar dat is nog geen grote literatuur. Dat is de basis om een boek te schrijven. Pamuk heeft mij zelden gepakt of geraakt. Ik heb geen zinnen herlezen omdat ze zo knap geschreven waren, ik heb geen bladzijden herlezen omdat een wending zo goed ineen stak. Dus : Pamuk is goede literatuur, maar geen grote literatuur.