Sunday, July 22, 2007

Michael Cunningham - A Home At The End Of The World - ****


Michael Cunningham is vooral gekend als de auteur van "The Hours", over Virginia Woolf, en twee andere vrouwen met enkele generaties verschil, een prachtige compositie van doorheengeschoven perspectieven rond eenzelfde thema. Wat hij in "A Home At The End Of The World" doet, ligt in dezelfde lijn, en op een even schitterend niveau. Vier personages cirkelen om elkaar heen, pogend greep te krijgen op hun leven, hun emoties, hun verlangens, hun angsten. Nieuw of vernieuwend is dat natuurlijk niet in de literatuur, maar de manier waarop Cunningham ermee omspringt is zeer sterk. De personages zijn alle vier van een eerlijke echtheid zoals je ze zelden in boeken tot leven ziet komen, en dan nog wel van de jaren '60 tot begin jaren '90, een periode die deze jongen natuurlijk ook niet vreemd is, wat tenminste voor mij de identificatie nogal direct maakt. De vier personages zijn Jonathan, een intelligente homoseksuele jongen die moeite heeft met volwassen worden en richting geven aan zijn leven, Bobby, die het leven neemt zoals het komt, met een voor buitenstaanders wat moeilijk te vatten persoonlijkheid (en terecht : zijn karakter alleen is het lezen van het boek waard), Clare, de veertigjarige vrijgevochten gescheiden vrouw bij wie zowel Bobby als Jonathan aanspoelen in New York, en Alice, de moeder van Jonathan, die kritisch, eigenzinnig en vol zelfopoffering alles geeft voor haar gezin en er maar niet in slaagt om te communiceren.

Elk van de vier personages heeft een soort duale vorm : Clare is zowel moeder van Jonathan en Bobby in New York, als hun geliefde. Jonathan valt voor Clare op het vlak van de emotionele liefde, maar houdt op erotisch vlak van Erich. Alice is wel de moeder van Jonathan, maar ze voelt zowel moederlijke als andere gevoelens voor Bobby. En Bobby heeft erotische relaties met zowel Jonathan als Clare, en hij zou alles doen om ook Alice gelukkig te maken. Verschillen tussen generaties, tussen geslachten, tussen families : het loopt hier allemaal door elkaar in een prachtige ode aan het leven zoals het is : moeilijk, ondankbaar, maar bij momenten intens en bevredigend.

Enkele illustratieve passages :

Clare : "I'd based my early self-inventions on the concepts of deprivation and pride. I'd worn the shortest skirts, teased my hair into a brittle storm. I'd fucked my first skinny bass-player at fourteen, in the back of a van. The local forces of order made it easy for me by wearing lumpy bras and girlish hairdos, by slathering their jowls with Aqua Velva. They said "Join us in our wolrd", and I found a drug dealer for a boyfriend. I watched myself shrink in the eyes of the counselors and the pastors - perhaps, in fact, Mrs. Rollins, this one is beyond our help. I went to school with a pint of tequila in my purse. I shot through the frozen Rode Island nights sizzling on speed. I left a vapor trail behind. People who've been well cared for can't imagine the freedom there is in being bad".

Jonathan : " The lights of the condominium complex shone. They were not far away. Still, they looked almost too real and too close to touch. They were like holes punched in the night, leaking light from another, more animated world. For a moment I could imagine what it would be like to be a ghost - to walk forever through a silence deeper than silence, to apprehend but never quite reach the lights of home".

Alice : "As I drove I tried to phrase some bit of parental advice, but I couldn't think of how to get it said. I'd have liked to tell him something I'd taken almost sixty years to learn : that we owe the dead even less than we owe the living, that our only chance of happiness - a small enough chance - lay in welcoming change. But I couldn't manage it."

Leven en dood zweven doorheen het verhaal, sterfgevallen in de familie, ziekte, ongevallen, maar ook nieuw leven, eerst als een abstracte hoop, dan als een realiteit. Het beste bewijs van de schrijfkunst van Cunningham is dat zijn roman amper een plot bevat, en toch dragen de relaties tussen de personages en de manier waarop het geheel is opgebouwd voldoende spanning dat ze de aandacht van de lezer voldoende gaande houden. Dit verhaal brengt een emotionele diepgang over de breekbaarheid van het leven, de onzekerheid van individuen ondanks hun wederzijdse liefde. Het klinkt wat banaal als ik het zo neerpen, Cunningham doet dit duidelijk een stuk boeiender.