Sunday, September 20, 2015

Stefan Themerson - Kardinaal Pölätüo (Bezige Bij, 1967) ****


Stefan Themerson lezen is een ervaring. Hij heeft zelf fysica gestudeerd en nadien architectuur, maar het is toch vooral de filosofie en de letteren die hem aanspreken. Themerson combineert dit vaak met absurde of zelfs knotsgekke verhalen om zijn wereldvisie kracht bij te zetten.

Deze roman is niet echt de term 'roman' waard, maar wat is het dan? Het is een soort filosofisch-religieuze fictie, zonder plot maar met veel fictief gefilosofeer van Kardinaal Pölätüo, dat vooral vol dwaasheden en ongerijmdheden zit.

De kardinaal is adviseur van Koning Umberto van Italië, en door zijn relatie met Gravin Angelique Kostrowicki, verwekt hij een kind (in 1862), dat niemand minder is dan Guillaume Apollinaire, geboren in 1880, die hij koste wat het kost om het leven wil brengen, omdat er slechts één zaak het geloof kan aantasten, en dat is de 'Dichter', eerder nog dan de wetenschap. Daarom pleit de kardinaal eerst bij de Koning om alle pasgeborenen af te maken, maar dat weigert de koning, en de kardinaal kan zich uiteindelijk vinden in een alomvattende oorlog zo'n achttien jaar later waar Guillaume zeker zal voor worden gerecruteerd om dan met grote zekerheid om te komen.

De 'roman' is geschreven als een filosofisch traktaat, in verschillende brieven, invalshoeken, met heel veel bladzijden in twee kolommen geschreven, want de kardinaal geloofde in twee manieren om de werkelijkheid te bevatten, de directe manier door de openbaring van God zelve en de ervaring van gelovige van deze openbaring door gebed en inzicht, en de indirecte manier, namelijk die van de wetenschap, die een omweg nodig heeft om tot dezelfde kennis te komen. Het is overigens vanzelfsprekend dat bij elke tegenstrijdigheid de directe manier de voorrang krijgt. Maar er zijn ook formules, vraag-en-antwoord sessies en een uitgebreid lexicon achteraan die alle woorden een seksuele connotatie geeft.

Spitsvondig en geestig.

No comments: